24 Haziran seçimlerine doğru demokrasinin temel ilkelerini çiğneyen iktidara karşı mümkün olduğunca geniş tabanlı bir ittifak oluşturulmasını sağlamak için muhalefet partilerinin önde gelenleri kolları sıvadılar.
Aslında Tayyip Bey’in Devlet Bey ile anlaşması ile başladı ittifaklar dönemi.
İlk bakışta, ittifaklar girişimi kamplaşmayı artırır gibi görünse de, seçim ortamına giriş ile birlikte yıllardır ilk kez siyasal yaşamda gündem oluşturma inisiyatifini eline alan muhalefet bütün demokrasi isteyenlerin birleşip bütünleşecekleri bir platform yoluna yöneldi.
İyi de oldu. Türkiye’nin buna ihtiyacı vardı.
Şimdi bütün sorun, bu ittifakın mümkün olduğu kadar geniş tabanlı ve demokrasiyi kurma konusunda kapsamlı olmasını sağlamaktır.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda, “tek adama hayır” diyenlerin hepsinin tek adamın karşısındaki adayda birleşmelerinin yanı sıra, demokrasiye dönüş hareketinin zorunlu kıldığı parlamentoda çoğunluğu sağlamak için muhalefetin ittifakının seçimlerin ertesinde neler yapacağını bildiren yeni bir “İlk Hedefler Beyannamesi” ilan etmesi gerekiyor.

***

Siyasi yaşamımızda, CHP’nin 1959 yılı ocak ayındaki 14. Kurultayı’nda kabul ettiği belge olarak bilinen “İlk Hedefler Beyannamesi”, demokratik kuralları çiğneme yolunda azimle yürümekte olan DP’ye karşı, ittifak oluşturmaya çalışan muhalefetin seçim bildirgesi olarak, aslında daha önce 1957 seçimlerinde ilan edilecekti.
Ama muhalefetin birleşmesiyle iktidarı yitireceğini anlayan DP, 19 Eylül 1957’de her türlü ittifakı yasaklayan bir düzenleme yapınca, işbirliği suya düştü, “İlk Hedefler Beyannamesi” de kaldı.
1957 seçimlerinde artık antidemokratik bir yola girmiş olan DP’nin korktuğu oldu, toplam oyu muhalefetin gerisine düştü. Ama DP, seçim sisteminin azizliği sayesinde iktidarını korudu.
Seçim ittifakı yasaklanınca, CHP ilk hedeflerini rafa kaldırmadı. “İlk Hedefler Beyannamesi”ni Ocak 1959’daki 14. Kurultay’da kabul etti.
Demokrasinin tam olarak kurulması yolunda, ifade ve basın özgürlüğünün yanı sıra, örgütlenmenin siyasal gösterilerin önündeki engellerin kaldırılması, kuvvetler ayrılığı ve yargı bağımsızlığının sağlanması, anayasal denetim kurumunun getirilmesi gibi rejimle ilgili siyasal önlemlerle birlikte, sendikal hakların geliştirilmesi, Devlet Planlama Teşkilatı’nın kurulması, iki meclisli sistemin uygulamaya konması gibi hususları içeren Yeni Hedefler Beyannamesi büyük ölçüde 27 Mayıs sonrasında yaşama geçirilmiştir.

***

Şimdi de “Tek adama hayır” cephesinin hangi somut önlemlerle nasıl “Demokrasiye evet” platformuna çevrileceğini belirten ve imza koyanların, bunları yapacaklarını garanti ettikleri yeni bir ilk hedefler beyannamesine ihtiyaç var.
Bu belki de seçimleri izleyen dönemde kaçınılmaz hale gelecek olan, mümkün olduğunca her kesimi kapsayacak kadar geniş tabanlı olan ve kimseyi ötekileştirmeyerek, herhangi bir husumet cephesi oluşturmayan bir ulusal demokrasi koalisyonunun ilk adımı olacaktır.
Böyle bir koalisyona Türkiye’nin bugün de ihtiyacı vardır, yarın da olacaktır.
Siyasi gerginlik ortamlarında, güçlü iktidarlar ancak geniş toplumsal mutabakata dayalı böylesine koalisyonlarla oluşturulabilir, tek adam yönetimleriyle değil. Siyasilerimiz, burada yer almalarının nedenlerini kamuoylarına nasıl açıklarız diye korkmasınlar. Yarın kamuoyu da, seçmenleri de, tarih de onlara böyle bir platformda neden yer aldıklarını değil, neden yer almadıklarını soracaktır.
İlk Hedefler Beyannamesi ve orada vaat edilenler konusunda geçmişte ne sonuçlara ulaşıldığını ise o dönemleri içinde yaşamış değerli gazeteci-yazar ve siyasetçi Altan Öymen’in eşsiz kitabının son bölümüyle birlikte cuma günü anlatmaya çalışacağım.