Koskoca Avrupa’da Türklerin vizesiz girebileceği topu topu altı ülke var: Belarus, Sırbistan, Bosna Hersek, Moldova, Arnavutluk, bir de Makedonya. Rusya’yla vizesiz rejim, 2015 sonunda Rus uçağının düşürülmesiyle askıya alınmış, aradan geçen sürede Türk-Rus ilişkilerindeki bütün yakınlaşmaya rağmen Ruslar bir daha vizesiz rejime dönmemişti. Rusya’nın saldırısına uğrayan, dört yıldır savaşta olan Ukrayna’ya girmekse artık hiç kolay değil.
Türklere vize konusunda bin dereden su getirmeyen bir avuç ülke kalmışken bugün itibarıyla bunlardan biri daha eksildi: Karadağ hükümeti, ülkesinde Türk vatandaşlarının karıştığı olaylar nedeniyle Türkiye’yle vizesiz rejimi “bir süreliğine” askıya alma kararı aldı. Tabii, bu “bir süreliğine” ne kadar süreli olacak, o belli değil.
Olaylar, başkent Podgoritsa’da Türk vatandaşı olduğu iddia edilen bazı kişilerle Karadağlılar arasında bir arbedeyle başladı ve giderek büyüdü. Ancak bölgede bulunan ve benim görüştüğüm Türkler, son dört beş yıldır burada bazı Türk vatandaşlarının karıştığı olayların olduğunu ve bugünkü olayın, Karadağ’da pek çok kişi için bardağı taşıran damla olduğunu söylüyor. Bu süreçte, AB’nin Karadağ’ı Türklere vize uygulamaya zorlamasının da etkisinin olduğu söyleniyor.
Ukrayna’da on sekiz yıl boyunca gazetecilik yapan ve bu sürenin on yılında ek iş olarak Türk turistlere yönelik rehberlik yapan biri olarak, kimi Türk vatandaşlarının Ukrayna’da yol açtığı olaylar hakkında yeterli bilgi sahibi olma imkânım oldu. Ukraynalılar, yabancılara karşı düşmanlık gösteren bir millet değil. Türkiye’nin bazı komşuları arasında, Türk olduğunuzu öğrendiklerinde “Siz bizi bilmem kaç yıl işgal ettiniz” diye tepki gösteren kişilerin olmasına karşılık, Ukraynalılar arasında bu zamana kadar ben, Türk olduğumu öğrenince bana “Siz Osmanlı zamanında topraklarımıza akın ettiniz” diyen bir tek Ukraynalıya denk gelmedim. Ukrayna’da Türklere karşı oluşan bazı önyargıların, 1991’den sonra buraya gelip Ukraynalıları kandıran ya da bütün Ukraynalı kadınlara hayat kadını muamelesi yapmaya kalkan bazı Türkler yüzünden kaynaklandığı belirtiliyor. Ayrıca bazı Türklerin de AB üyesi ülkelere sınırdaş olduğu için Ukrayna’yı, atlama tahtası olarak kullanmasına yönelik haberler de dikkat çekiyordu. Bu nedenle Ukrayna makamları havaalanlarında Türk pasaportu veya kimliği (Ukrayna’ya kimlikle de girilebiliyordu) taşıyanlara şüpheyle yaklaşıyordu. Türk pasaportluların bazılarının Türkiye’ye gelen göçmenler olması da Ukraynalıları daha fazla önlem almaya sevkediyordu.
Benzeri olayların zaman zaman Karadağ’da da yaşandığı haberleri gündeme yansıyordu. Karadağlılar ve diğer Balkan toplumlarından bazılarının, Ukraynalılardan farklı olarak Türkiye ve Türklere karşı önyargıları var. Bazı Türk vatandaşlarının yaptıklarıysa Türk karşıtı havayı iyice körüklemiş oldu. Karadağ’da düzgün şekilde yaşayan Türk vatandaşlarıysa şimdi kurunun yanında yaşın da yanmasından endişeli.
Bu tablo karşısında her konuda yabancıları suçlamamak, biraz da iğneyi kendimize batırmak fena olmayacak.
