John Keane, Sidney Üniversitesi’nde ders veren bir siyaset bilimci.
2020’de yayımlanan kitabının adı bu: Yeni Despotizm.
Türkçesi İletişim Yayınları’ndan 2021’de yayımlanmış, 2021.
Araştırmacı yazar dünyanın çeşitli yörelerindeki “Yeni Despotlar”ı inceliyor ve ortak noktalara varıyor:
“Bu ‘Yeni Despotizm’ zorbalığa dayanmıyor” diyor yazar,
“Kitleleri ayartma, şaşırtma ve ikna yoluyla kendi iktidarını sürdürüyor.”
Bunları yapabilmek için de bütün “Yeni Despotların” ortak olduğu önkoşullar yaratılıyor:
- Hukuk iktidara bağımlı kılınıyor
- Medyanın özerkliği ortadan kaldırılıyor
- İfade özgürlüğü engelleniyor
- Alternatif bilgiye ulaşma zorlaştırılıyor
- Eğitim kontrol altına alınıyor
Bütün bunlar yapılınca, özgür toplumun akış yolları iktidarın kontrolü altına alınınca, işte o zaman;
“Yapılan seçimler iktidarın kabul edilmesi yönünde sonlanıyor.”
Bu despotik iktidarlar seçimlerden hiç korkmuyor çünkü önceden kazanmanın bütün koşulları sağlanmış oluyor.
Toplumun olan bitenden çok haberli olmayan kesimi iktidarı onaylıyor.
Olan biteni kavrayan, iktidarı değiştirmek isteyen kesim ise seçimlerde gücünün yetmediğini görüyor.
Böylece, demokratik görünüm altında “yeni despotizm” iktidarını uzun sürelerde işbaşında tutuyor.
Tam “İşte bizde olan da bu” diyordum ki kitapta Recep Tayyip Erdoğan’ın adının da yer aldığını gördüm.
Macaristan’dan Victor Orban da var.
Başka ülkelerden örnekler de var.
Toplumun üç kesimi
“Yeni despotizm” toplumlarda üç kesim yaratıyor:
Yeşil kesim: İktidara yakın, ondan beslenen, onu destekleyen kesim.
Bizde de bu kesim, iktidarın nimetlerinden beslenen, ihale alan, yetki kazanan, zengin olan kesim. Halkın yoksul kesimi de aile yardımları ile engelli ödenekleri ile bir ölçüde yaşamını sürdürmekte, çektiği sıkıntıları iktidara değil, kadere bağlamakta.
Elbette bu kesime, “dış düşmanlar”, “ekonomik saldırı”, “vatan hainleri” gibi temalarla yoğun propaganda yapılmaktadır.
Bu kesim her seçimde iktidarı destekler, ona bağımlıdır, aldığı desteği kaybetmekten korkar.
Sarı kesim: Bu kesim politika ile ilgili değildir. Gündelik işine bakar. İlgi alanı ailesi, yaşadığı yöre, yakın çevresidir.
Kitap okumayan, günlük gazete almayan, kulaktan dolma bilgi ile yetinen, bu kesim bir anlamda toplumun orta sınıfı gibidir.
Oy verirken de duruma göre iktidarı da destekleyebilir, muhalefeti de.
Aslında seçimin sonucunu belirleyen kesim ağırlıkla bu kesimdir.
Kırmızı kesim: Bu kesim toplumun olan biteni bilen, anlayan, izleyen kesimidir. Bu kesim despotizme karşıdır, onun değişmesi için her seçimde karşı oy kullanır.
Bu kesimin de eylemsizi ve eylemlisi vardır.
Eylemsizler, aralarında konuşup yakınmakla yetinirler, her olayı yorumlarlar, karşı çıkarlar ama örgütlü bir eylemleri yoktur.
Eylemliler ise çalışırlar, kimileri yazar, kimileri örgütlü hareketlere katılır.
Yeni despotizmin gücü
Despotik iktidarlar bu toplum kesimlerini iyi bilirler.
Asıl güçlerinin “yeşil kesim” ve “sarı kesim” olduğunu da bilirler.
Yeşil kesimin bağımlılığını artırmak için dikkatle çalışırlar. Korku unsurunu sürekli artırarak bastırırlar.
Kaderci görüşü ve inanç faktörünü hiç sınır tanımaksızın kullanırlar.
Muhalefet partilerine düşmanca davranmaktan hiç çekinmezler.
Kendileri için tehdit oluşturan herkesi ve her şeyi acımadan düşman yerine koyarak hareket ederler.
Aç bırakırlar, işsiz bırakırlar, hapsederler, itibarsızlaştırmaya çalışırlar.
Hiçbir ahlak kaygısı olmadan yalan söylerler, başkalarının malına el koyarlar.
Bütün bunlarda da “ayartma, şaşırtma, ikna etme” yöntemlerini kullanırlar.
Bunları bilerek
İşte, bütün bunları bilerek hareket edeceksiniz.
Mücadeleniz, onlara benzeyerek değil, hiç benzemeyerek yapılacaktır.
Onların yollarından yürüme hevesine kapılmayacaksınız.
Siz kendinize doğru yollar açarak yürüyeceksiniz.
Onlardan birilerini ayartarak güçlenmeye çalışmayacaksınız.
Bu işin ustası onlardır.
Siz kendi insanlarınıza sahip çıkarak yürüyeceksiniz.
Topluma kızmayacaksınız. Onlara önderlik edeceksiniz.
Topluma doğru yolu gösterecek, bundan şaşmayacaksınız.
“Yeni despotizmi” tanıyacak ve onun iktidarına son vereceksiniz.
Yolunuz açık olsun...
