Çalışma masama iki dev külliyat yerleşti. Bunlardan birincisi Ankara’dan sevgili dostlarımız Dr. Serdar Şahinkaya ve İlter Ertuğrul’un editörlüğünü üstlendiği Bilsay Kuruç’a Armağan, Mülkiyeliler Birliği yayını. Diğeri ise Türkiye Kalkınma Bankası Ekonomik ve Araştırmalar Müdürlüğü’nce Mustafa Şimşek’in editörlüğünce hazırlanan “Türkiye İmalat Sanayinin Analizi” derlemesi.

Armağan, Bilsay Hoca’nın bize yakınlarda kazandırmış olduğu “Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi - Büyük Devletler ve Türkiye” eserinin titizliği ve dinamizmi ile yarışırcasına, 1300 sayfaya ulaşan dev bir entelektüel çabayı yansıtıyor ve iki bölümden oluşuyor. Birinci bölüm, editörlerin betimlemesiyle, Bilsay Hocayla bir “nehir söyleşi” yer alıyor. Burada Bilsay Hocayla birlikte Cumhuriyet Ankarası’ndan başlayıp giderek gelişerek 20. yüzyılın ikinci çeyreğinin Türkiye ve dünya ekonomisi eksenindeki gelişmeleri bu dev entelektüelin dilinden bir serüven romanı heyecanıyla okuyoruz. İkinci bölümde ise kırka yakın bilimsel makalenin oluşturduğu bir sosyal bilimler kanaviçesi yer alıyor.

***

1978/79 döneminde DPT Müsteşarı olarak görev alan Bilsay Hocanın planlama, sanayileşme, kalkınma üzerine katkıları, önümde duran ikinci kitap olan Türkiye İmalat Sanayinin Analizi çalışmasıyla bütünleşmiş durumda. İmalat sanayiinin geneli ve alt 22 sektörünün derinlemesine incelendiği bu 1000 sayfayı aşan eser 2005-2010 arası sanayileşme deneyimimizi altı kriter açısından ele almakta: üretim, istihdam, verimlilik, kapasite kullanım oranı, fiyatlar ve dış denge. Analizin daha ilk sayfalarında yer alan bu altı kriterin bir örümcek ağını andırır grafiksel tasarımı, Türkiye imalat sanayisinin son beş sene içerisinde kapasite kullanımı, istihdam ve (bozulan) dış dengesi açısından yerinde sayarken üretim ve fiyatlar üzerinden sergilenen gelişimini özetliyor ve sanayide ve genel anlamda tüm ulusal ekonomideki çarpık ve eşitsiz büyümenin kaynaklarını bir çırpıda görselleştiriyor.

Gerçekten de, söz konusu dönemde imalat sanayisinin genel değerlendirmesi bize şu iki tespiti sunmakta: 2005-2010 arasında üretim endeksi yüzde 14’lük bir artış sergilerken istihdam endeksinin neredeyse yerinde saydığını gözlüyoruz. Dolayısıyla, üretim artışının doğrudan doğruya yüzde 15 artış gösteren çalışan başına üretim endeksindeki artışa bağlı olduğu sonucuna ulaşmaktayız. Diğer yandan, emek girdisini baskılayan ve sermaye-yönlü gelişme gösteren bu teknoloji dönüşümü altında, sektörün ihracatının yüzde 54, ithalatın ise yüzde 57 artış gösterdiğini; toplamda ise sektörün verdiği dış ticaret açığının 2005’te 28.5 milyar dolardan, 2010’da 46.7 milyar dolara yükseldiğini okuyoruz.

Derlemeye www.kalkinma.com.tr/yayinlar/ekonomik araştırma raporları/genel araştırmalar linkleri izlenerek ya da aşağıdaki linke tıklanarak da ulaşılabiliyor.

http://www.kalkinma.com.tr/turkiye_imalat_sanayiinin_analizi.aspx

***

Bilsay Kuruç Türkiye’nin sanayileşme hamlesinin yakın tanıklarından birisi idi. Armağan derlemesi içerisinde yar alan tanıtım yazısında Mümtaz Soysal Hocanın da belirttiği üzere, “unutmamak gerekir ki, hiçbir çaresizlik, karamsarlık ve umutsuzluk 1918 Türkiyesi’nin karanlığı kadar koyu olamaz(dı). O karanlığı göz kamaştırıcı bir aydınlığa çevirmek başarılabilmişse, şimdi bugünkü Türkiye’nin eleştirilecek yanlarını abartarak teslimiyetçi, şaşkın ve hareketsiz bekleşmenin anlamı olabilir mi?”

Bu iki dev çalışmayı bizlere kazandırabilmek amacıyla emeği geçen tüm bilim insanlarına teşekkürü borç biliyorum.