Geçen hafta boyunca Uluslararası Kalkınma İktisatçıları Birliği (IDEAs) onuncu yıl kuruluş toplantılarına katılmak üzere Delhi’deydim. IDEAs, “kalkınmacı” iktisat düşüncesini geliştirmek ve günümüzün hâkim neoliberal ana akım iktisat paradigmasına karşı alternatifler geliştirmek üzere 2011 yılında Delhi’de kuruldu. IDEAs’in yayınları www.networkides.org sitesinde sergilenmekte.\n

IDEAs toplantılarının ana temasını küresel kapitalizmin giderek derinleşen sistemik krizi oluşturmaktaydı. Konuşmacılar, krizin sistemik niteliğini, küresel ekonomide sadece üretim, ticaret ve finans faaliyetlerinin çöküşü değil, aynı zamanda sistemin hegemonik gücü olan ABD’nin artık bu konumunu yitirmekte olduğu tespitiyle açıklamaktaydılar. Buna göre, nasıl 19. yüzyıl sonunda İngiltere önderliğindeki kolonyalist serbest ticaret kapitalizmi gerileyip yerini ABD hegemonyasındaki Bretton Woods sistemine bıraktıysa, günümüzde de benzer bir süreçle artık Çin, Hindistan ve genel anlamda Doğu Asya’nın başını çektiği bir üçüncü dünya kapitalizmi ile karşı karşıya olduğumuz vurgulanıyordu.\n

Söz konusu dönüşümün maddi temelini oluşturması beklenen teknolojik ivmelenme ve buna eşlik edecek olan ticari ve finansal üstyapının kurgulanması ise daha yıllar alabilecek bir gelişme olarak değerlendirildi. 2010’lu yılların gitgelleri ve sistemin topyekûn altüst oluşunun sancılarını ise bölgesel savaşlar ve “bahar”lar ile yaşamakta olduğumuz dile getirildi.\n

Bu bir hafta boyunca bir yandan da Hindistan’ın bir çevre ekonomisi olarak geçirmekte olduğu baş döndürücü çelişkileri yakından izleme fırsatı bulduk. Bir yanda Delhi, Chennai, Mumbai gibi metropollerde yaşanan hızlı dönüşüm, bir yanda ise dışlanmış kitleler ve giderek artan yoksulluk ve enformalleşme, filizlenmekte olan üçüncü dünya kapitalizminin nitelikleri hakkında bizleri son derece kötümser kaygılarla baş başa bırakmaktaydı.\n

***\n

Geçen hafta boyunca bir yandan da İsviçre’nin kayak merkezi Davos’ta Dünya Ekonomik Forumu’nun 42. toplantısı yapılmaktaydı. Ekonomik Forum toplantılarına, IMF’nin 2012’de küresel ekonominin büyüme hızı tahminlerinin (bir kez daha) aşağı doğru revize edilmesi ve üç ay önceki yüzde 4’lük büyüme tahmininin, yüzde 3.3’e çekilmesi damgasını vurmaktaydı. IMF İcra Direktörü Christine Lagarde, Avrupa ülkelerinin içine sürüklendiği borç krizinin sadece bölge ekonomileriyle sınırlı kalmasının beklenmemesi gerektiğini ve acil tedbir alınmaz ise bütün küresel ekonomiyi kapsayacak bir daralmanın kaçınılmaz olacağını vurgulamaktaydı.\n

Aynı günlerde Financial Times’ın başekonomisti Martin Wolf ise köşesinde şu satırları dile getirmekteydi: “İktisat tarihinde en eski ve en büyük tartışmalardan birisi modern kapitalist bir ekonominin kendi içerisinde içsel olarak istikrarlı olup olmadığıdır. Bu soruya verilecek yanıt nedir? (…) Her şeyden önce kabul edilmesi gereken bir gerçek varsa, o da krizlerin kapitalist bir ekonominin doğası gereği olduğudur.”\n

***\n

IDEAs toplantılarında görüşlerini açıklayan Profesör Prabhat Patnaik, artık küresel ekonomide “kuzeyin zengin merkez” ülkeleri ile “güneyin yoksul çevre” ekonomileri arasındaki bölgesel çelişkilerin yerini artık açık bir şekilde emek ve sermaye çelişkisine bırakmakta olduğunu ve bu anlamda insanlık tarihinde artık doğrudan doğruya yalın olarak sermaye ve ücretli emek ilişkisine dayalı kapitalist meta üretimi örgütlenmesinin tamamlandığını vurguluyordu.\n

Geçen haftadan bir başka haber ise 23 Ocak’ta Çin takvimine göre yılbaşının kutlanmasıydı. Çinliler 2012’yi kara ejderha yılı olarak kutluyorlar ve çok nadir rastlanılan bir yıl olduğunu özellikle belirtmekteler. Bu yılın özelliklerine göre, yıl boyunca “ani ve beklenmedik, çok önemli değişiklikler” yaşanabilirmiş…