Seçim öncesi “diyaloglar” tartışmanın dinin siyasette daha yoğun kullanılması ile laikliğin savunulması arasında geçtiğini gösteriyor. Aslında laikliğin tartışılması yeni değildir. DP zamanlarını bir yana bırakalım; ağır saldırı AKP döneminde gelmiş, varlık nedenlerinin tersine kürek çeken liberallerin cephe ve lojistik desteğinde sürdürülmüştür. Saldırının başarı kazandığı, “hatalarını” az buçuk anlayan liberaller eliyle de teslim edildiği için kanıtlanmış gibidir.

***

Az buçuk dedim; liberaller tehlikenin farkına varmakla birlikte kimi iddialarından vazgeçemediler. Bu da iyidir; çünkü böylelikle ağır psikolojik ve fiziki baskı altında yapılamamış tartışmayı şimdi yapma olanağı bulacağız. Liberaller böyle bir tartışmayı belki de sol ile yapmayı tercih etmezler ama ne yapalım solla, Marksistlerle yapmak zorunda kalacaklar. Aslında sermayecilikten vazgeçmeyen bir “sosyal demokrat” ya da laisizmi dinsel baskıyı tartışmadan formüle etmeyi tercih eden Kürt ya da Türk “ulusalcı” ile tartışmak onlar için daha iyi olurdu ama ne yapalım ciddi itiraz soldan geliyor.

***

Türkiye’de laikliğin yasal bir statü kazanması hiç de kolay olmadı. Taner Timur Hoca’nın Yordam’dan çıkan “Siyaset Bilimi” derlemesindeki makalesinde özgün bir şekilde anlattığı gibi Kurtuluş Savaşı yıllarında işbirlikçi İstanbul, dini, çoğunluğu Müslüman ahaliyi kurtuluşa karşı çıkmaya, kaderciliğe sevk eden bir “afyon” olarak kullanırken Kurtuluş Savaşı önderleri de dini işgale ve “yoksulluğa karşı bir protesto, azap çeken yaratığın iç çekişi, kalpsiz dünyanın ruhu” olarak seferber etmeye çalışıyordu. Laikliğe giriş kapısı burası oldu; yasallaşması ancak 1926’da Medeni Kanun ve “devletin dini İslamdır” ibaresinin 1937’de anayasadan çıkartılması ile gerçekleşecektir.

***

Kuşkusuz laikliğin yasalara geçmesi yeterli değildi; laik eğitim önemli ölçüde kamu vicdanında da kök salmasına yol açtı. Bu Türkiye’de dini cemaatlerin laiklik karşıtı iç eğitimlerle ve siyaset desteği ile büyümesini önleyemedi. O nedenle bugün toplumdaki bölünmenin temel çizgisini oluşturuyor. Bu durum saptaması da solu, demokratları, modern dünyanın bir parçası olarak sermaye çevrelerinin ideolojik aparatı olan liberalleri göreve çağırıyor. Yaşadığımız günler kendilerini solda sayan ama liberal hatalardan bir türlü kopamayanlar için de bir fırsattır aynı zamanda.

***

Kuşkusuz bazı sonradan uydurulmuş kavramlarla hesaplaşmak gerekiyor. Doğal olarak özgürlükçü olan laikliğe “özgürlükçü” vurgusunun eklenmesi, “militan laiklik”, ne olduğunu bir türlü anlamadığım “laikçilik” bunlar arasında en çok sığınılan tuhaf “kavramlar.” Yine Taner Timur Hoca’ya başvurayım: “Din ve siyaset ilişkileri -ne yazık ki çoğu bin yıl önce yaşamış İslam düşünürlerini aratacak düzeyde- daha yıllarca tartışılacağa benziyor. Türkiye’de laiklik sorunu, dinin tarafsız bir devlet aygıtının garantisi altında, diğer sivil toplum öğeleriyle, (özellikle ticaret ve finans çıkarlarıyla) birlikte ele alınıp tartışıldığı ve değerlendirildiği gün çözüm yoluna girecektir.”

***

Ama böyle bir tartışmanın ışıkları yavaş yavaş yanıyor olsa da tehlikenin neredeyse iş işten geçtikten sonra farkına varmış olanların kullandıkları kavramları gözden geçirmeleri gerekmez mi? Bir de kuşkusuz laf ebeliğini bırakmalı; bilmekte yarar var, sosyalistler laikliğin militan savunucularıdır... Ve akademiden olmakla maruf şahsiyetlerden biri çıkıp şu “laikçiliğin” ne olduğunu anlatabilir mi?
“Patatesçi geldi hanııım!” gibi bir şey mi?