Seçim gündeminin ağırlıklı olduğu şu günlerde, Rusya cephesinde arka arkaya yaşanan dikkat çekici gelişmeler var: 

1) Bir Türk hükümet yetkilisi, “yaptırım uygulanan malların Rusya’ya geçişini 1 Mart’ta durdurduklarını” açıkladı. (Bloomberg, 10.3.2023)

Haber doğruydu. Rus basını “Türkiye üzerinden Rusya’ya giden Türk menşeli olmayan ürünlerin gümrüklerden geçişinin durdurulduğunu” yazdı. (Aydınlık, 11.3.2023)

Kararın ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun görüşmesinden sonra geldiği anlaşılıyor. Zira Çavuşoğlu ortak basın toplantısında şu mesajı vermişti: “ABD ve AB yaptırımlarının Türkiye üzerinden delinmesine, yaptırımların baypas edilmesine izin vermeyeceğimizi söylüyoruz ve izin de vermiyoruz.” (AA, 20.2.2023)

2) Türkiye’deki yer hizmetleri şirketleri TGS ve Havaş, Rus havayollarının kullandığı ABD yapımı Boeing ve Avrupa üretimi Airbus uçaklarına hizmet vermeyi durdurdu. Kararın, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) talebi üzerine alındığı açıklandı. (airporthaber.com, 24.3.2023)

Gerçi Rus havayolları, TGS ve Havaş’ın artık vermeyeceği yer hizmetlerini bazı küçük firmalardan alarak çözecek ama karar yine de yakında başlayacak turizm sezonunu olumsuz etkileyecektir.

AKAR’IN BEKLETTİĞİ S-400 ONAYI

3) Türkiye, Rusya’dan ikinci parti S-400 alımını durdurdu. Oysa 2017 yılında imzalanan anlaşmaya göre ilk parti doğrudan alınacak ama ikinci partide Türkiye’nin teknoloji paylaşımı, ortak üretim ve yazılım entegrasyonu gibi istekleri karşılanacaktı. Yani Türkiye açısından asıl önemli olanı, ikinci partiyi almaktı. 

Ancak ikinci parti S-400’ün alımı için gerekli onay belgesi, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın masasında bekliyor. (Aydınlık, 15.3.2023)

Gerekçesi ise sözleşmedeki üçüncü ülkelere satış yasağı. Oysa sözleşmedeki bu madde benzer silah anlaşmalarında yer alan bir madde ve onay belgesinin bu gerekçeyle bekletiliyor olması, gerçekçi görünmüyor.

4) Tam bu süreçte ASELSAN’dan ilginç bir çıkış geldi. ASELSAN Genel Müdürü Haluk Görgün, “S-300 ve S-400’lere ihtiyacımız yok” mesajı verdi. (Abdullah Karakuş, Milliyet, 13 Mart 2023)

GAZ MERKEZİ MÜZAKERESİ ASKIDA

5) Türkiye ile Rusya arasındaki en önemli projelerden biri de “ortak gaz merkezi”dir. Batı’nın Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya’ya yaptırım uyguladığı şartlarda gündeme gelen bu konu, Türkiye’nin elini güçlendirecek bir projeydi.

İleride Rusya’nın dışında Türkmen gazının ve komşu ülkelerdeki diğer gazların da toplanmasıyla Türkiye bütün dünyaya gaz satılan bir merkez haline gelebilir ve bu enerji-politik mücadelede Türkiye’nin elini güçlendirecektir. 

Ancak Putin’in önerdiği proje ilerlemiyor. Konu geçen günlerde Kremlin’de basın toplantısında gündeme geldi. Kremlin sözcüsü Peskov, “Türkiye’deki doğalgaz merkezi projesinde kaçınılmaz olarak gecikmeler yaşanacağını, çünkü Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle müzakere sürecinin askıya alındığını” açıkladı. (Sputnik, 20.3.2023)

Depremin müzakereleri nasıl engellediğini anlamak elbette mümkün değil çünkü depreme karşın pek çok iş ve proje yürüyor. 

Belli ki mesele başka...

Tüm bu olumsuzlukların hepsinin birden bu ay içinde yaşanması tesadüf olabilir mi? Yoksa tüm bunlar, AKP’nin kritik 14 Mayıs seçimi virajında, neo-Abdülhamitçi bir anlayışla ABD ve Rusya arasında tutturmaya çalıştığı “tavizkâr dengeciliğin” sonucu mu?