DİŞE dokunur felsefe ve hukuk öğrenimi görmemiş kişilerin ülke yönetiminde sorumluluk görevlerine seçilmesi elbet demokrasiye aykırı değildir ama, bu biraz eksik demokratlık bazı konularda hayli sakıncalı sonuçlar da verebiliyor. Örneğin, öyleleri birtakım zorlayıcı kuralların özgürlük getirici de olabileceğini düşünemiyorlar.

Şu günlerde kaldırılması tartışılan ilk ve ortaöğretimde forma giyme kuralını alalım. Bütün öğrencilerin aynı kılıkla okula gelmesi kural olarak bazılarına sıkıcı ve bezdirici gelebilir. Nitekim formanın kaldırılacağını duyan gösteriş meraklıları, insanları imrendirmekten hoşlananlar ve sık sık kılık değiştirecek kadar zengin gardrobu olanlar şimdi bayram etmekteler.

Ama, dar gelirliliğin sıkıntısını çekenlerin de ezikliği artacak.

Böylesine çelişkili ve tartışmalı bir kararı özgürlük saymak çok tuhaf değil mi?

İster istemez, siyah önlükten önce Cumhuriyetin ilk yıllarında “onbeşlik” denen bezden dikilen okul önlükleri geliyor insanın aklına. Metresi on beş kuruşa satıldığı için o adı alan okul kılığı eşitliğin timsali sayılırdı. Ayrıca, kurşuni rengiyle, siyah önlükten farklı olarak, öğrenciye üstünü başını temiz tutma titizliği vereceği düşünülürdü.

Elbet, böyle bir tartışmayı sayfalarca uzatmak kolaydır. Zor olan, bu tartışmayı önemseyip özgürlüğün birey, toplum ve devlet yaşamındaki bedelini düşünerek gereğini yerine getirebilmektir. Disiplin, sadece kışlalarda geçerli kavram sayılıp yaşamın öbür alanlarında başıboşluk egemen olunca, sonuç önce anarşi, sonra da darbelerle ve başkanlık sistemi hevesleriyle gelen gerçek bir otoriterlik rejimi olabiliyor.

Dillerden düşmeyen “Her işte bir hayır vardır” sözü, böylece okul kılığı tartışmasıyla da doğrulanmış oluyor. Forma kuralını kaldırmayı özgürlük olarak sunup mahalle baskısına ek bir de “okul baskısı” olarak başörtüsünü geri getirmeye heveslenenler varsa, onlar tartışmanın böylesine bir derinliğe varıp geri tepmesinden hiç memnun olmayacaklardır herhalde.