ANAYASA Mahkemesi’nin sayın başkanı, kurumun yıldönümü vesilesiyle yaptığı konuşmada, yakın geçmişin bazı davalarında yasaların denetimine ilişkin olarak “yerindelik” tartışmasına girilmesini doğru bulmadığını ve iptal iddialarında ya da mahkeme kararlarında bu kavrama dayanmanın anayasaya uygunluk denetimini zayıflattığını söyledi. Daha doğrusu, bir radyo yayınının kulakta bıraktığı sözlerden öyle bir izlenim veya anlam süzülüyordu.

Her neyse, sözü gelmişken, hukukta sık sık kusur ya da ayıp sayılan şu yerindelik tartışmasını biraz deşmek yararlı olabilir.

Sözcük, galiba ilk kez Fransızcadaki “opportünite”nin çevirisi olarak dilimize sokuldu, iyi de oldu: Bir işin, kararın ya da davranışın bir amaca, değere veya maksada uygunluğu, o bakımdan “yersiz” değil, “yerinde” oluşu demek. Tartışması da, bir kararın bu bakımlardan tartışılması ya da davranışın maksada uygunluğu demek. İnsanları duraksamaya sürükleyen yanı ise aynı sözcük ailesinden olan ve hiç çevrilmeden olduğu gibi bizim dilimize girip girdiği yeri pisleten “oportünist, oportünizm” sözcükleri.

Zaten eskiden “idare hukuku” denen alanda bir yönetim kararının maksada, amaca uygunluğunu ölçerek geçerliğini kararlaştırırken amaca aykırılığı ispatlanan bir karar, bir siyasal çizgi, o çizgiyi bütün çıplaklığı, acımasızlığı, gaddarlığıyla ortaya koyan bir işlem çizgi, en kutsal haklara ters düşen ve en başta sağlıkla eğitimi ticarete dönüştüren, binalarını bile satıp yanlış amaçlara akıtan, parasızları o pazarların dışında tutan yönetim kararlarını tartışmak ve yerindesizliğini ortaya koymak tam yerindelik değil midir?