Merkez Bankamız, 6 aydır, ekonominin yabancı para (cari işlem) açığını azaltmak, dışalım artışını ve kredi genişlemesini yavaşlatmak, banka kârlarını azaltmak, ekonominin büyüme hızını düşürmek ve “fazla ısınan ekonomiyi soğutmak”, sıcak para girişini durdurmak, bunları yaparken de enflasyonu yıllık yüzde 5 oranının altında tutmak istiyor. Son altı ayda, mevduat zorunlu karşılıklarını çok yükselttiği halde, alınan sonuçlar sınırlı kalmış ve özellikle, dışalımın azalması beklenirken, aksine artmış, ekonominin yabancı para açığı (cari açık) artmaya ve sıcak para girişleri yükselmeye devam etmiştir. Alınan önlemlerle bu hedeflerden en önemli olanlarına (dışalımın, dış ticaret ile yabancı para açığının ve sıcak para girişinin azalması, kredi hacminin daralması) ulaşamamıştır. Bu önlemlerle yukarıda listelenen hedeflerin çoğunluğuna ulaşmak olanağı bulunamamıştır.

Geçen yılın ekim ayından beri mevduat zorunlu karşılıkları önemli oranda arttırıldığı, bankalar tarafından yatırılan zorunlu mevduat karşılıklarına ödenen faizler kaldırıldığı halde, kredi genişlemesi devam etmiştir. Geçen yılın ocak-mart dönemine kıyasla 2011 ilk çeyreğinde banka kredilerinin toplamı, yaklaşık olarak yüzde 35 oranında artmaya devam etmiş, banka kârları da ancak yüzde 10 oranında azalmıştır. 2011’in ilk çeyreğinde, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla, kârlardaki azalma oranları, özel bankalarda yüzde 19.8, kamu bankalarında yüzde 13, katılım bankalarında yüzde 8.6’dır. Aynı dönemde kârlar, yalnız yatırım ve kalkınma bankaları (yüzde 6.5) ile yabancı bankalarda (yüzde 23) artmış ve toplu olarak bankacılık sistemindeki kâr toplamı yüzde 10 oranında düşmüştür.

Buna karşılık, ekonominin genel büyüme hızı (Milli Gelir-GSYH artışı), geçen yılın son çeyreğindeki gibi, çok yüksek bir yıllık hızda (yüzde 9) artmaya devam etmiştir. Son iki yılın ocak-mart dönemleriyle kıyaslarsak cari açık, yüzde 137 oranında (12.8 milyar dolar) artarak, 22.12 milyar dolar düzeyine yükselmiştir. Bu sonuçlara, alınan önlemlerle ulaşılması öngörülmüş ve TCMB tarafından açıklanan amaçlardan birinin, cari açığın azaltılması amacının, tam tersi bir hedefe ulaşıldığını göstermektedir. 2011’in ilk çeyreğinde gerçekleşen cari işlemler açığı, yıl sonuna kadar aynı düzeyde gerçekleşirse, cari açığın, yıl sonunda, bir önceki yıla kıyasla yüzde 50 oranında artarak 60 milyar dolara yükseleceği hesaplanmıştır. Yürürlükte bulunan Üçüncü Beş Yıllık Plan’da öngörülmüş bulunan hedefler bu düzeyin yaklaşık yarısı kadardır.

Gerçekten, TCMB tarafından “ekonomiyi soğutma amacıyla” uygulamaya konan araçlar (mevduat zorunlu karşılıklarının arttırılması ve bunlar için bankalara ödenen faizin kaldırılması) ile elde edilmesi amaçlanan hedefler arasında uyumsuzluk vardır. Sadece bu araçlarla yetinilirse, bankaların bu dönemdeki kârlarının azaltılmasından başka bir sonuca ulaşılması da söz konusu değildir.

Ekonomide özel kesim ve ilgili kamu kuruluşlarının tümü, halk çoğunluğunu yüksek tüketim harcamalarına özendirirken ve aslında yurtiçindeki tüketim mal ve hizmetleri ile sanayi işletmelerini fazla üretime, yatırıma ve dışsatıma adeta zorlarken, enerji maliyetleri hızla artarken, halkın ve işletmelerin harcama düzeylerini durdurmak olanağı yoktur. Hedef, dış alımı ve cari açığı azaltmak ise, zaten yüksek olan halkın mal ve hizmet talebini ve işletmelerin yedek parça, hammadde ve enerji ihtiyaçlarını arttırarak bunu yapmanın bir yolu yoktur; bu yol, mal ve hizmet talebinin azaltılması ile ancak sağlanabilir. Bunu yapabilmek için, TCMB tarafından alınan önlemlerin, vergi sisteminin yeniden düzenlenmesi ve reklamların kısıtlanması yolu ile desteklenmesi gerekmektedir. TCMB de zaman zaman “Açık Piyasa İşlemleri”yle pazarda biriken fazla nakti çekmenin yollarını araştırmalı ve her halde pazarda biriken fazla mal ve hizmet talebini kısmanın bir yolu bulunabilmelidir.