AKP iktidarının en iddialı biçimde ortaya koyduğu yeni eğitim adımlarının biri ömrünün iki öğretim yılından az sürdüğü bugünlerde, Köy Enstitüleri deneyimi hâlâ geleceği de aydınlatan bir ışık olarak devam ediyor.
17 Nisan’da Köy Enstitüleri’nin kuruluşunun 75. yılı kutlandı. Türkiye’nin dört bir yanındaki kutlamalara Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği’nin öncülük etmesi, bu deneyimin sonraki nesillerde de yankı bulduğunu ortaya koyuyor.
Köy Enstitüleri her şeyden önce eğitimde fırsat eşitliğinin en net fotoğrafıdır.
Enstitülerin açıldığı yerlere baktığımızda, Edirne’den Kars’a, Trabzon’dan Diyarbakır’a, bütün bölgelerin dikkate alındığı görülecektir.
Bu okulların adlarını ve yerlerini 75. yıla armağan olarak paylaşalım:
Kepirtepe (Kırklareli), Arifiye (Sakarya), Savaştepe (Balıkesir), Kızılçullu (İzmir), Ortaklar (Aydın), Çifteler (Eskişehir), Gönen (Isparta), Aksu (Antalya), İvriz (Konya), Düziçi (Adana-Osmaniye), Hasanoğlan (Ankara), Gölköy (Kastamonu), Akpınar (Samsun), Pazarören (Kayseri), Akçadağ (Malatya), Yıldızeli (Sivas), Beşikdüzü (Trabzon), Pulur (Erzurum), Dicle (Diyarbakır), Erciş (Van), Cilavuz (Kars),

***

Yukarıdaki illerin Türkiye haritasındaki yerini düşündüğümüzde teslim etmemiz gereken hak şudur: Eğitimde fırsat eşitliğinin bundan iyi bir düzenlemesi olamaz.
Köy Enstitüleri bugün sadece ülkemizde değil, dünyada da konuşuluyor. Birleşmiş Milletler özellikle kalkınmakta olan ülkelere bu modeli öneriyor.
Köy Enstitüleri, sadece aydınlanmanın değil aynı zamanda üretime dayalı eğitimin de kutup yıldızıydı.
Anadolu gezilerimde Köy Enstitüleri’nin mirasına yakın bir yerdeysem uğramadan edemem. Geçen yıl Düziçi’ne gittiğimde ilk sorduğum sorulardan biri, buradaki Köy Enstitüsü’nden nelerin miras kaldığını sormak oldu. Hâlâ ayakta duran binalara gittim. Sadece müze bölümü bile bu deneyimin zenginliğini ortaya koyuyor. Düziçi Köy Enstitüsü’nde Çukurova ve çevresinin böcekten ota doğal zenginliklerinin örneklerini toplamışlar, bugünkü kuşakların da görebileceği bir müze haline getirmişler.

***

17 Nisan’daki anmalardan ikisine ben de davetliydim. İzmir Balçova Belediye Başkanı Mehmet Ali Çalkaya 10 yıldır Köy Enstitüleri’nin yıldönümünde yaşayan bir aydınımıza bu okulların anısına ödül veriyor. Vedat Günyol’dan Yaşar Kemal’e, Halit Çelenk’ten İlhan Selçuk’a, Server Tanilli’den Ataol Behramoğlu’na pek çok ölümsüz aydınımıza verilen ödülleri anımsadıktan sonra, bu yıl Eskişehir Belediye Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen sahneye çıktı. Prof. Dr. Büyükerşen şehirleşmeden eğitime yaptığı atılımlarla bu ödülü fazlasıyla hak ediyor. Ödül töreninden sonra Zeynep Oral, Prof. Dr. Ahmet İnam, Prof. Dr. Kemal Kocabaş, Engin Tonguç’la birlikte geçmişi, bugünü ve geleceği konuştuk. Tire’de de CHP, ADD, Eğitim-İş, Cumhuriyet Kadınları, Kent Konseyi bir olmuş, güzel bir etkinlik düzenlemişti. Huriye Saraç, Mevlüt Kaplan, Hidayet Karakuş,Asım Öztürk, Prof. Dr. Kamil Okyay Sındır ile hem geçmişi hem de yapılması gerekenleri konuştuk.
Köy Enstitüleri deneyimini 21. yüzyılın gereksinimleri ile buluşturup geleceğe taşımak boynumuzun borcudur.