Daha Silivri yargılamalarının ilk aylarında özel yetkili mahkemelerin (ÖYM) yetkilerine ve uygulamalarına

bakıp bu sütunlarda şu değerlendirmeyi paylaşmıştım:

Zamanla, davalardan çok mahkemeler tartışma konusu olur.

Bunu görmek için gazeteci-sanık olmaya ya da derinlemesine araştırma yapmaya gerek yoktu. Birkaç duruşma izleyen sıradan bir kişi de böyle bir gözlem edinebilirdi.

Bugün iktidar da ÖYM’lerin bu şekilde gidemeyeceğini gördü, çare arıyor. Gelinen noktanın pek çok nedeni var. Sonuçta iktidar sözcülerinden de şu değerlendirmeyi duyduk:

“Hukuk devletinde özel yetkili mahkeme olmaz. Bunlar olağanüstü dönemlerin mahkemeleridir. İdeal olan tümüyle kaldırılmasıdır. Bu olasılık da dahil olmak üzere mahkemelere ilişkin her türlü seçenek masaya konmuş durumdadır...”

***

Konunun bu noktaya kadar olan bölümü sağduyu sahibi herkesin paylaştığı bir gerçek. Ancak asıl iş bundan sonra başlıyor.

İktidarın klasikleşmiş bir uygulaması var. Herkesin “sorun” olarak kabul ettiği konuyu gündeme getirip, “Artık çözüm zamanı geldi” diyor. Zaten beklenti bu yönde olduğu için bu yaklaşım kabul görüyor. Kamuoyunun hazır olduğunu gören iktidar, tamamen kendi istemleri doğrultusunda bir “çözüm” üretiyor.

Eleştiren olursa şu karşılığı veriyor:

“Bu sorunun kangrenleştiğini, mutlaka çözülmesi gerektiğini sen de söylemiyor muydun? Çözünce neden rahatsız oldun?”

Öyleydi, böyleydi derken gündeme başka bir konu düşüyor. “Çözülen sorun” bambaşka sorunlar üretiyor.

ÖYM’lerde nasıl bir “çözüm” düşünüldü sorusunun yanıtını, ilgili yasa Meclis’ten geçinceye dek öğrenmek olanaksız. Zira yasa Meclis’te “son şeklini” almışken son dakika eklemesi ya da değişikliği olağan bir durum.

Ancak iktidar koalisyonunun konuyu tartışma biçimi pek çok ipucu vermeye yetiyor. Artık hiçbir şeye şaşırmamayı öğrendik ama yine de insan, “Bu kadarına pes” demeden edemiyor.

Tartışmalar, “Bu mahkemeler hukuki olarak nasıl bir zemine oturmalı” sorusuna yanıt aramaya yönelik değil.

İktidar yelpazesinin neredeyse bütün renkleri şunu tartışıyor:

- Özel yetkili mahkemeler hangi çerçevede devam ederse bizim işimize gelir?

Bir kanat şunu savunuyor:

“7 Şubat’taki MİT krizi gösterdi ki, ÖYM’ler başlı başına bir güç olma, siyasi iktidarın da üzerinde bir yetki kullanma evresine girmiş. Buna izin veremeyiz. Yetkilerini belli bir sınırdan sonra başbakandan izin alarak kullansınlar.”

Bir başka kanadın düşüncesi şu:

“Boş verelim sınırı mınırı. Bu mahkemeleri kesin dar bir çerçeveye koyalım. Ayrı bir güç merkezi görünümü bizim için iyi olmaz.”

İktidarın camia kanadı ise tartışmanın böyle seyretmesinden rahatsız, mahkemelere hiç dokunulmamasını istiyor.

Yelpazenin arasında daha pek çok renk var. Çözümü hukukun dışında aramak o kadar alenileşti ki, değil ÖYM’leri daha hukuki bir zemine çekmek, yasadışı yollarla yapılmış telefon ve ortam dinlemesinin suç sayılması girişimi bile tepkiyle karşılanıyor.

Yarın kimi vuracağı belli olmayan bu hukuksuzluklar zincirini “ileri demokrasi” diye sunabilmek de ayrı bir hüner ister.

***

Gelinen noktada ÖYM’lerle ilgili doğrudan başbakan merkezli bir değişikliğin yapılacağı anlaşılıyor.

Bu değişikliğin ne ölçüde hukuki olacağı yönünde umutlu olup olmamak ayrı konu; bir yazar ve siyasetçi sorumluluğuyla beklentimi ve kaygımı paylaşmak istiyorum.

Hukuk yan yana düzgün sıralı rakamlara benzer. Sıranın birkaç yerinde hata varsa tümü bozuk demektir. Bu hataları düzeltip, bir ya da iki tanesi kalsın, yine de büyük oranda doğru sıralama yapmış sayılırım derseniz, olmaz. Beklentimiz tüm yargılamaların tam bir hukuk devletine yaraşır şekilde olması.

Endişemiz ise şu:

ÖYM’lerin yetkilerinde çok az değişiklik yapılıp gücünü koruması sağlanır. Ancak bu gücü kullanırken başbakandan izin alma kuralı getirilir.

Bu durumda özel yetkili mahkemelerin yeni adı şu olur:

Özel izinli mahkemeler!