Bir imzanın değeri - Sinan Kayalıgil
Olaylar Ve Görüşler
Son Köşe Yazıları

Bir imzanın değeri - Sinan Kayalıgil

30.04.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

Bugünlerde Türkiye’de ülke düzeyinde bir imza kampanyası yürütülüyor. Yurttaşlara iki somut talebe destek vermeleri için çağrı yapılıyor. Bir yandan muhalefetin cumhurbaşkanı adayının günlerdir süren tutsaklığına son verilmesi, öte yandan genel seçimlerin erkene alınması isteniyor. Bu imza çağrısının gerçekten anlamı var mı? Tek tek imza atanlar o yaptıklarını nasıl görmeli? İmza atılmış ya da atılmamış ne fark eder?

İmza, bir kimsenin varlığını ve bir söze, bir metne onayını açıkça belgelemesidir. Binlerce yıldır süren bir uygulamadır bu. İmzanın tarihine bakıldığında dünyanın en eski imzasıyla MÖ 3100 yılına ait bir Sümer tabletinde karşılaşılıyor. Hızlı bir internet taraması ile erişilen bu bilgiye göre içeriği tam olarak anlaşılamayan bu Sümer tabletinde metni tablete işleyen katip Gar’ın imzası varmış. Katip Gar böylece hem kendi kimliğini hem de yazdıklarını doğrulamaktadır.

DÜNYADAKİ ÖNEMLİ KAMPANYALAR

Şimdi bir de binlerce imzanın toplanması için çaba harcanan imza kampanyalarını düşünelim. Kampanyalarda bireylere onaylamaları için ortak bir metin sunulur. Hedef çok sayıda imzayı toparlamak, böylece tek bir metin için çok sayıda insanın onayını almaktır. Peki, sonuçta ele geçen nedir? Dünyadaki geçmiş imza kampanyalarından sonuç alınabildiğini görebiliriz. Öyle ki kampanyaların bazıları önemli sosyal ve politik değişimlere yol açmış, kamu politikalarını etkilemiş ve kamuoyunun görüşlerini dönüştürmüş görünmektedir.

Bunların arasında Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılmasını (Brexit) durdurma çağrısı başta gelir. 6 milyon imza toplanan bu kampanya sonucunda siyasi tartışmalar genişlemiş uzun vadede erken genel seçimlerin gündeme gelmesi söz konusu olmuştur.

Hindistan’da hayvanlara yönelik şiddete karşı bir milyonun üzerinde imza toplanmıştır. Bunun sonucunda hükümet, hayvan koruma yasalarını güçlendirme yönünde adımlar atmış, bazı eyaletlerde de yasaların sıkılaştırılması yoluna gidilmiştir.

Bir milyonu aşkın imzalı başka bir kampanya da Brezilya’da başarılmıştır. İmzaların atılmasıyla sağlanan küresel destek sonucu, Amazon ormanlarının korunmasına yönelik bazı yasaların yeniden değerlendirilmesi sağlanmış, ayrıca yerel topluluklara bazı ilave haklar tanınmıştır.

ABD’de Trump’ın ilk başkanlık döneminde çoğunluk nüfusu Müslüman olan ülkelerden gelenlerin seyahatlerine getirilen yasaklama kararına karşı bir kampanya yürütülmüştür. 1.5 milyon imza toplanan bu kampanya sonucunda hukuk mücadelesi protestolarla birleşerek yasakçı düzenlemelere engel olunmuş, göçmenlik politikaları üzerine daha geniş bir tartışma başlatılabilmiştir.

ORTAK TALEP, GÜÇLÜ İRADE

Ortak bir talebe atılan imza, sahiplenme demektir. Aidiyet doğal olarak benimsemeyi getirecek, bu yolla sahip çıkılanın ardına düşülecektir. İmzayı atanların çoğunluğu fikri takibe alır. Yakından takip edilen ve değerlendirilen fikir ise hep canlı kalır. Kısacası bir fikir adeta destek veren imzalar ile beslenip güçlenecek gitgide derinleşecektir.

İmza, katılımcıların yalnız olmadıklarını anlamalarına, tercihlerine güven duymalarına yol açar. O güven, başkalarındaki duraksamayı da giderir. Yani bir talep için imza vermek, bir bakıma başkalarını da o iradeye çağırmaktır. İmza aynı zamanda bir davettir. Durmaya, ağırdan almaya yol açan kaygı duyarlığının aşılmasına, kalıcı ve güçlü bir irade algısını yaratmaya davet.

İmzalar asıl “Hepi topu biz kaç kişiyiz ki!” algısını gidermede etkili olacaktır. Desteğin arttığını bilmek kimi insanlarda azınlık olunduğu algısıyla kısıtlanan hayalleri özgür kılabilir. Özgür kalmış insan hayali ise neleri başaramaz ki...

ZİHİNLERDE YENİ SORU

Bir imzanın değeri, öncelikle her bir yurttaşın yalnızca sandık konulunca dikkate alınan oy sayısı olmadığını göstermesinde yatar. İmza ile onayını istemek, yurttaşı bir sayı olmaktan ileride görmek demektir. Altına imza konulan somut bir taleptir ve imzalandıktan sonra gün be gün izlenecektir. İmzanın değerini yaratan ikinci etken imza verenin başka yurttaşları da etkilemeye katkısıdır. Her imza bir miktar daha etkileme gücüdür. O tek imza, kimilerinde bir duraklama anına, kimilerinde de keskin bir kuşkuya son verecek, şüpheleri yumuşatacak, zihinlerde çıkılacak yeni yollara döşenen bir taş olacaktır.

Bir tek imzayı dahi değerli kılan üçüncü neden, yönetenler, kararlara katkı yapanlar, kararları uygulama emirlerine dönüştürenler ve o emirlere harfiyen uyarak hareket edenler üzerinedir. Birikenlere bir damla olarak eklenen imza, artık ihmal edilecek bir azınlıkla karşı karşıya olunmadığını düşündürtecektir. Burada akılları kurcalayacak “Acaba?” sorusu belki de erdemin, vicdanın anahtarı olacaktır.

Elbette imzanın değeri o kampanyayı organize edenlere de sorumluluk yüklemektedir. Çünkü imzanın değeri, sahibince bilinmesi kadar toplayanların tanıması ile de büyür. Katkıların güven duyularak sunulması sağlanmalıdır. Her imzanın toplamın hesabında görünmesi, katı bir mahremiyetin güvencesi ve onca imzanın birebir geçerliği hangi yollarla temin edilecektir? İşte bunların nasıl yapılacağı açıklıkla, erişilebilir biçimde, net ve adım adım açıklanmalıdır. O bir imzanın dahi değeri varsa eğer, kanımca bunları çoktan hak etmektedir.

SİNAN KAYALIGİL

EMEKLİ ÖĞRETİM ÜYESİ (ODTÜ)