Kadına karşı sistematik şiddetle kavrulduğumuz, din kuşatmasıyla bunaldığımız bir ülkede darbe kötünün kötüsüydü.

15 Temmuz darbe girişimi karşısında halk şiddetsiz bir direnç göstermiş, askerlerin
vicdanına seslenmiş, tankların altına yatmış, üstüne çıkmıştır. Adını koyarsak, kendiliğinden
“bir sivil itaatsizlik” örneği göstermiştir.

Duyumlardan anlaşılan; sözde bir din adamının, dindar gençlik yaratmayı amaçlayan ülke yönetimine karşı bir iç savaş çıkarma girişimiydi. En yakın açıklama Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’den geldi. Feto denilen bir sözde din adamının “din görüntüsü altında fitne, fesat ve husumet tohumları ekerek, beyinlerin yıkandığına” dem vurdu. Demek ki dini kullananlar toplumu çürütebiliyor, darbeyi ‘yapılabilir’ kılabiliyordu.

Halkın direnişi
Mucize ise halktan geldi. Halkın direnişi, kahramanlığı bir destan yazdı, dünyalara bedel. Darbe katliam yaptığında, insanlarla birlikte insanlık da öldüğünde, herkesin bir araya gelmesi, birleşmesi toplumun kendini savunma hakkıdır. Halka uyarak, özenli davranmalıdır. Halk, silahlar karşısında silaha başvurmamıştır. Şiddetsiz bir direnç göstermiş, askerlerin vicdanına seslenmiş, tankların altına yatmış, üstüne çıkmıştır. Adını koyarsak, kendiliğinden “bir sivil itaatsizlik” örneği göstermiştir.
Tarihsel geçmişimizin otoriter yapısında tüm iktidarların, hukuksal bir kavramla “müterafik kusurlu” olduğunu söyleyebiliriz. Yetersiz eleştirilerle, bu düzenin değişimini sağlayamayan muhalefet kanadını da katabiliriz. Yaşadığımız koşullardaki toplumda, dayanışmalı kusur karinesinin varlığı açıktır.

Toplum kendini onarmalı
Şimdi, toplumun kendi kendini onarması gerekir. İnternete baktığımızda, olup bitenler arasında; 48 saat aç susuz bekletmeler, tersten kelepçelemeler, giderek yüksek rütbelilere tecavüz gibi intikam alma girişimlerinden söz edilmektedir. Bu konuda kuşkucu olmak zorundayız. Daha önceki uygulamalarda bu konulara ilişkin pek çok davanın varlığını bilmekteyiz. Bir de üstüne “hainler mezarlığı” naraları, din ve vicdan temel hakkının çiğneneceği ile idam kararının geri getirileceği düşüncelerini eklersek, işin kötüye gideceğini toplumun kendini onaramayacağını söyleyebiliriz.

Kısasa kısas olamaz
Sayılara girmeden, kitlesel işten çıkartmalar, ihraç edilmeler, mal varlıklarına el koymalar, gözaltılar ayırımcılık yaratmış ve toplumu bölmüştür. Kimin suçlu, kimin suçsuz olduğu bilinmeden ağır hak ihlalleri yapılmıştır. Bu noktada darbe sonrasında “kısasa kısas” hakkı yoktur. Devletin olaya yaklaşımı da tıpkı bir kadının darbecileri engelleyen sakinliği içinde kalmalıdır. Tam karşıtı birileri, karşı darbe gibi karşısındaki emir kulu silahlı askeri linç ederek, bir insanlık ayıbı işlemiştir.

Dünya gözlemcidir
Dünya bu konuda gözlemcidir: Uluslararası Af Örgütü’nün Londra şubesi, “İşkenceyi Önleme Komitesi” (CPT), gözaltı koşullarını inceleyecek bir heyetin ivedilikle Türkiye’yi ziyaret etmesini önermiştir. Devlet OHAL’e dayanarak çıkardığı yasalarla, hukuka aykırı davranamaz. Yapılacaklar, toplumun kendine gelebilmesi, sağaltımı için yaşamsal önemdedir. Adil yargılama hakkı olmadan kimse suçlu sayılamaz. Darbe fırsata mı çevrildi? Kim neyle suçlanıyor? Gözaltı sırasında işkence varsa, dayak söz konusu ise sağlık muayeneleri sırasında “bağımsız bir rapor” düzenlenememişse, elde edilen tüm kanıtlar geçersizdir.

Siyasi eşitlik
Devlet düzeninde reforma girişilmesi doğrudur. Kanımca bize düşen de, bir araya gelmek ve yapılan yanlışlara karşı “en sıkı biçimde eleştiri hakkımızı” kullanmaktır. Toplumda her bir bireyin, kurumun görüşlerinin tartışılması, ifade özgürlüğünün sınırlanmaması gerekir. “Ben bilirim, ben kendi ekibimle yaparım” demenin tehlikeli olduğu anlaşılmıştır.
Ayırım yapmadan, herkesin insanlık onuruna saygı göstererek, siyaseti eşitlik üzerine kurmak önemlidir. Eleştiri, sistemin temelini sağlar. İnsanın özünden kaynaklanır. Demokrasiler şiddetle değil, ifade özgürlüğü üstünde kurulur.

Av. Dr. TENNUR KOYUNCUOĞLU