Erzincan İliç’te kapasite artışı ve yeni ÇED onayı ile gündeme gelen Anagold Madencilik’in işlettiği altın madeninde önemli bir çevre olayı yaşandı. 21 Haziran gecesi, siyanürlü suyu atık depolama alanına taşıyan borunun patlaması ile yaklaşık 20 metreküp (31.5 ton) civarında atık çevreye sızdı.

Olay başlangıçta büyük bir etki yarattı. Çünkü atık havuzlarının ve sızıntının gerçekleştiği alan Fırat Nehri’nin başlangıcı olan Karasu Nehri’ne yaklaşık 300 metre uzaklıktaydı.

Anagold şirketi bir açıklama yaparak sızıntının atık depolama havuzlarından değil liç alanına taşınan siyanürlü suyun taşınması sırasında patlayan bir borudan kaynaklandığını, sızan kimyasal atık içerisindeki siyanürün 8 kilogram olduğunu ve bu atık suyun hiçbir şekilde Fırat Nehri’ne karışmadığını söyledi. Şirket yaptığı açıklamanın devamında toprağa sızan siyanürlü suyun (siyanürün) hipokloritle nötralize edildiğini belirtti. Bakanlığın teknik olmayan açıklaması ve maden işletmesinde yaklaşık bir hafta sonra faaliyetlerin durdurulması ise kamuoyunu rahatlatmamıştır. Altın madenciliğinde sadece siyanür kullanılmamaktadır. Bunun yanı sıra başta sülfürik asit olmak üzere yaklaşık 20’nin üzerinde kimyasal kullanılmaktadır.

ÇOKULUSLU ŞİRKETLER

Ecevit’in başbakanlık yaptığı 57. hükümet döneminde yani 1999-2001 yıllarında uluslararası madencilik lobisi Türkiye’de istediği şekilde madencilik yapabilmek için Ecevit’i Türkiye’de 6 bin 500 ton altın rezervi var diye ikna edip Maden Yasası’nı değiştirmek istiyordu. 57. hükümetin ömrü bu yasayı değiştirmeye yetmedi. Ardından işbaşına gelen AKP Hükümeti 2004 yılında Maden Yasası’nı ve 2005 yılında da madencilik izin yönetmeliğini değiştirdi. Ve böylece yeraltı kaynaklarımız ile madenler çokuluslu şirketlerin vahşi sömürüsüne açıldı. Ormanlarımız, tarım alanlarımız, milli parklar, su havzaları hatta askeri alanlar bile bu düzenlemeler ile madencilik faaliyetlerine açılmış oldu. Ormanların ve sulak alanların katledilmesi, tarım alanlarının kirlenmesi bu tarihten sonraya rastlar. 

Bugün ülkemizde yürütülmekte olan faaliyetler kelimenin gerçek anlamıyla “sömürge madenciliği”dir. Yapılan madencilik faaliyetlerine bakıldığında ve bu çokuluslu şirketlerin diğer ülkelerdeki pratikleri değerlendirildiğinde yapılan işlerin 18-19. yüzyıl sömürge tipi madenciliğine benzediği görülür. 1-2 gram altın çıkarmak için yaklaşık 1-2 ton toprağın kazıldığı ve kirletildiği, ormanların tahrip edilip ağaçların kesildiği ve 3-5 ton altın elde edildikten sonraysa geride bir enkaz bırakılıp gidildiği başka nasıl değerlendirilebilir? Üstelik bu işin sonunda elde edilen altının ancak yüzde 2’sinin ülkemize kaldığı göz önünde bulundurulursa tanınan ayrıcalıklar ve yapılan işletmecilik kime yaramaktadır?

KAMUCU ANLAYIŞ

Yeraltı zenginliğimizin en kısa sürede ülke dışına çıkarıldığı, geride ise tümüyle verimsizleştirilmiş, kirletilmiş ve zehirlenmiş toprak ve suyun bırakıldığı bu anlayış; sadece madenciliği değil, yaşamı da sürdürülemez hale getirmektedir. Ülkemizin topraklarının parçası olan madenlerimiz üzerinde bu ülkede yaşayan herkesin hakkı bulunmaktadır. Dolayısıyla madenlerimizin üretim süreçleri, halkın ortak çıkarı temel alınarak ve gelecek nesillerin ihtiyaçları da gözetilerek kamusal bir anlayışla planlanmalıdır. Madencilik faaliyetlerinin doğaya, ekolojiye ve doğal yaşama uygun biçimde yürütülmesinin tek yolu bu toplumcu anlayışın egemen kılınmasıdır.

DR. ALİ UĞURLU

ESKİ TMMOB KİMYA MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI