Mayıs deyince, ilkyaz gelir aklıma, hıdrellez, 1 Mayıs, 68 Kuşağı, 19 Mayıs, “Deniz”ler...

Mayıs 68’le simgeleşen, Ulusal Kurtuluş Savaşımızdan aldığı emaneti korumak için emperyalizme karşı savaşımın yiğit örneğini veren 68 Kuşağı’nın devrimci duruşu, yakın tarihimizin yüce değerlerindendir.

Bu mayısta da gönlümüz üzgün olursa olsun, sevinçleri yerleştirebileceğimizi aklımızdan çıkarmaya hakkımız yok.

Emperyalizm deyince

Amerikan 6. Filosu’nun bir daha yıllarca denizlerimize gelememesi, Barış Gönüllüleri’nin toprağımızdan kovulması, ulusal değerlerimizin sahiplenilmesi, bağımsızlık bilincinin yükselmesi o dönemin yadsınamaz zaferlerindendi.

68 Kuşağı’nın antiemperyalist bilinçle coşmasının bilincini bilgiyle tamamlayan Türkkaya Ataöv’ün iki kitabını aklımdan hiç çıkarmadım. Amerikan Belgeleriyle Amerikan Emperyalizminin Doğuşu ile Amerika NATO ve Türkiye adlı kitaplar kuşağımızın başucu kitaplarından olmuştu. Emperyalizmle ilgili ilk derinlikli bilgilerimi hâlâ eskimeyen bu kitaplardan edinmiştim.

Dünyayı anlatmak

Ataöv (1932), SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde hoca olarak 40 yıldan fazla görev yaptı. 1952’den bu yana insan hakları, ırkçılık, terörizm, ayrımcılık, emperyalizm, çatışmalar, terör, Afrika, Filistin, Balkanlar, Güney Asya, Ortadoğu, Birleşmiş Milletler, Ermeni sorunu, gibi birçok konudaki yazıları Cumhuriyet’te, ülkede ve yurtdışındaki dergi ve gazetelerde yayımlandı.

Kapitalist Soygun, Kapitalizm ve Çevre, İkinci Dünya Savaşı, Afrika’da Ulusal Kurtuluş Mücadeleleri, Emperyalizmin Afrika Sömürüsü, Siyonizm ve Irkçılık, Mavi Kitaba Yanıt, Ermeni Sorunu, Ermeni Belge Düzmeciliği, Amerika’da Hıristiyan Köktendinciliği, Küba Mucizesi, Amerikan Başkanları, Nâzım’ın Hasreti gibi onlarca kitaba imza attı.

Amerikan edebiyatında muhalif yazarlar

Ataöv’ün, Amerikan Edebiyatında Muhalif Yazarlar (İleri Yay.) kitabını okurken bir uluslararası ilişkiler hocasının edebiyatçı gözüyle değerlendirmelerine hayran kaldım.

Ataöv’ün kitabı bu alanda ilk telif yapıt ve içeriğiyle ufuk açıcı bir kaynak kitap oldu.

Amerika’yı anlamada Howard Zinn’in Öteki Amerika (Aykırı Yay.) ve Dee Brown’ın Kalbimi Vatanıma Gömün (E Yay.) adlı yapıtların önemli olduğunu belirten Ataöv, “Amerikan Rüyası”na karşı ilk kişilikli yazarlar kuşağının 19. yüzyılda Hawthorn’la (Kızıl Harf) başladığını ve öyküleriyle Poe, “demokratik Amerika’nın ozanı” Whitman (Çimen Yaprakları), “Amerikan yazınının dönemeçlerinden” Twain (Tom Sawyer, Huckleberry Finn), Dreiser (Amerikan Trajedisi) ve Stowe’un (Tom Amcanın Kulübesi) muhalif öncüler olduğunu söylüyor.

Yazın devleri Melville ve Sinclaire

ABD’de iki büyük başyapıtın Melville’in Moby Dick ve Sinclaire’in Orman (Şikago Mezbahaları) olduğunu söyleyen Ataöv, klasikleşen Moby Dick’in bir “deniz masalı” olmadığını, romandaki geminin ABD toplumu ve saplantısıyla herkesi ölüme sürükleyen Kaptan Ahab’ın gerçekte ABD başkanı olduğunu vurguluyor.

“Sosyalizmin kahramanı” London’ı (Demir Ökçe, Uçurum İnsanları), O. Henry’yi, O’Neill’i, “yergi ustası” Lewis’i, Hemingway’i (Çanlar Kimin İçin Çalıyor), “ABD üçlemesi” ile Dos Passos’u, Fitzgerald’ı (Büyük Gatsby), Steinbeck’i (Gazap Üzümleri), Caldwell’i (Tütün Yolu), Faulkner’i, Wolfe’u, Wilde’ı, Shaw’ı Saroyan’ı, siyahi romancılar Wright ve Baldwin’i, şairler Cummings, Eliot, Hughes’ı, Dünyayı Sarsan On Gün’ün yazarı John Reed’i, Bütün Oğullarım, Satıcının Ölümü, Cadı Kazanı oyunlarıyla Arthur Miller’ı, İhtiras Tramvayı, Kızgın Damdaki Kedi oyunlarıyla Willams’ı ve başkalarını anlatıyor.