“Bir Bakışta” bir ülkenin “ne mal” olduğunu anlayabilmek için tek bir gösterge olabilir mi?

Yani öyle bir olaya, rakama, göstergeye bakacaksınız ki, bu size ülkenin işleyişi, durumu, iç ilişkileri hakkında temel bir fikir versin!

Düne kadar böyle düşünmüyordum.

6 aydır Türkiye’nin 60 kadar alanında uluslararası göstergelerini çıkarmak için çalıştım. Amaç, buradan nesnel bir Türkiye Göstergeler Haritası çıkarmaktı ve sorunların düğümlendiği, kilitlendiği yerleri görebilmekti.

Bunların her birine tek tek bakarsanız size bir fikir vermeyebilir. Şüphesiz, bazı göstergeler, temel sorunların düğümlendiği alanları gösterebilir...

Baktığınızda, mesela “İşte bu, Türkiye’nin sorunlarını çözecek olan halka, eğitimdir; Türkiye eğitimde bu kadar geriyse, her şeyin kötü olması doğaldır... Önce eğitim meselesini halletmeli bu ülke!..” diyebilirsiniz...

Ama bu yanıltıcı olabilir de! Ayrıca, eğitimdeki göstergelerin zayıflığı ile Türkiye’nin genel durumu arasında içsel ilişkileri kuramayabiliriz... Veya bu kolaycı bir anlatım olabilir!

Kimisi, demokrasi ve demokrasi kültüründe büyük eksikliklere dikkat çekebilir!

Başkaları, hukuktur hukuktur diye bağırabilir!

Ve bir dizi başka şey...

Peki eğitimin, demokrasinin, hukukun, sağlığın, okumanın, kadınların durumunun da üzerinde nasıl bir temel gösterge vardır, ki görünce şıp diye gerçeği anlayabilelim?

***

Doğrusu bu soruya her zaman bir yanıt bulmak zordur. Ben bu soruya şimdi oportünistçe (fırsatçı) bir yanıt vereceğim... Deprem!

Deprem gelince ve bütün siyasi, toplumsal, bilimsel, teknolojik, müteahhitlik, yerel ve merkezi yönetimlik ilişkileri nasıl lime lime ettiğini görünce...

Ayrıca birey olarak ne kadar adam olduğumuzu da yüzümüze çarpınca...

Diyebiliriz ki, bir ülkenin temel göstergesi, deprem ile içine düştüğü durumdur.

Deprem, her şeyimizi; sakladıklarımızı, gizlediklerimizi, görmek istemediklerimizi, es geçtiklerimizi bir bir ortaya çıkarıyor.

Bir turnasol kâğıdı gibi...

***

Depremle: Hırsızlıklarımızı, vurdumduymazlıklarımızı, yolsuzluklarımızı, sadece güncel çıkarlar peşinde neredeyse bir hayat boyu nasıl açgözlülükle koştuğumuzu...

Geleceğimizi kurmayı düşünmediğimizi..

Kendimizi, ailemizi, ilişkilerimizi bir hayat boyu düzenlemekten ne kadar uzak olduğumuzu ve bunların hepsini nasıl günlük çıkarlar için, kasaya bugün ne kadar para girdiye, banka hesabına bugün ne kadar para yatırdıma kurban ettiğimizi görüyoruz...

Sanmayın ki salt birey olarak bu böyle...

En acısı ve en önemlisi, toplumsal düzen olarak bu böyle... Yani siyasal bakış ve devlet işleyişi, yasaların çıkarılması ve uygulanışı, hukuksal bakış, yargıçların kararları olarak da bu böyle... Yani, toplumu geleceğe taşıyacak olan devlet ve siyaset...

Makro devlet ve siyaset ile mikro insanın bu kadar uyumlu yaşadığı bir ülkede...

Bir Bakışta Türkiye’yi anlamak için depremle ilişkimiz iyi, hatta çok çok iyi temel bir gösterge olabilir!

Bazı doğru yanıtları bulabilmemiz için, demek ki depremin “eşref saatinin” gelmesi gerekirmiş! Şimdi diğerlerine bakalım:

***

Dünya Demokrasi Endeksi’nde 89. sıraya geriledik.\t

Özgür Ülkeler arasında 112’nci: Melez rejim, yarı özgür ülke.

Basın Özgürlüğü araştırmalarında 116. ve 138.

Yolsuzlukta 10 üzerinden 4.4 kötü puanla 56.\t

Küresel Barışta 127’nci; kırmızı listedeyiz.

İnsani Gelişmişlikte 93’üncü. Uzun Yaşamada OECD sonuncusu. Emeklilikte geçirebildiğimiz 14.5 yıl ile OECD’de sonuncu...

Nüfusta Çalışan Oranı yüzde 44.3; OECD’de en düşük.

Genel Eşitsizlikte 84’üncü; Cinsiyet Eşitsizliğinde 77. ve OECD’de sonuncu; Eğitimde Eşitsizlikte 102’nci; Gelirde Eşitsizlikte 65’inci; Geçim Zorluğu, 34 OECD ülkesi arasında 32.\t

Eğitim, Okuma Becerisinde 32. (34 OECD ülkesi). 9 yılda gelişme sıfır. Eğitim Harcamalarında 33. (34 ülke arasında). Nüfusun Ortalama Eğitim yılı 6.5, OECD sonuncusu.

Hayata Güler Yüzle Bakanlarımız yüzde 56.5 (OECD’de sonuncu).

Akıl Sağlığı yüzde 47; OECD’de sonuncu.

Birbirine Güven yüzde 24; OECD’de sondan ikinci.

Topluma Gönüllü Katkıda 33’üncü; 34 OECD ülkesi arasında.

Hoşgörüde 34’üncü; OECD sonuncusu(*).

Yani, depremi bütünüyle tamamlayan bir tablo...

(*) 10 Yıldır AKP, Uluslararası Göstergelerle Türkiye Röntgeni, Cumhuriyet Kitapları

\n\n