Olağanüstü hal ilan edilmesi konusunun tartışmaya açılması nedeniyle Olağanüstü Hal Yasası’nın kimi maddelerinin kimi bölümlerini anımsatma zorunluğu duydum.

Anayasa;

a) Tabii afet ve salgın hastalıklar,

b) Ağır ekonomik bunalım,

c) Şiddet hareketleri nedenleriyle olağanüstü hal ilan edilmesine izin veriyor.

Alınacak önlemleri belirlerken de şiddet hareketleri konusunda tabii afet ve tehlikeli salgın hastalıklar için geçerli olan önlemlerin de eklenmesini öngörüyor.

Özel yasanın, 12 Eylül askeri yönetiminin tepesindeki Milli Güvenlik Konseyi’nin yayımladığı 52 numaralı bildirinin 1983 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yasa haline dönüştürüldüğü de unutulmaması gereken önemli bir ayrıntı.

***

Yorum eklemiyor ve önlemlerin başta ifade özgürlüğünü ilgilendiren bölümünü aktarıyorum. Sanıyorum ki aktardıklarım, yorumunu da yansıtıyor.

9/a- Bölgenin belirli yerlerinde yerleşimi yasaklamak, belirli yerleşim yerlerine girişi ve buralardan çıkışı sınırlamak, belli yerleşim yerlerini boşaltmak veya başka yere nakletmek.

9/e- Bölge sınırları içindeki tüm haberleşme araç ve gereçlerinden yararlanmak ve gerektiğinde geçici olarak bunlara el koymak.

11/e- Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak. Basılması ve neşri (yayını) yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve benzeri matbuatı toplatmak.

11/f- Söz, yazı, resim, film, plak, ses ve görüntü bandlarını ve sesle yapılan her türlü yayını denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak (sınırlamak) ve yasaklamak.

11/h- Her nevi sahne oyunlarını ve gösterileri, filmleri denetlemek, gerektiğinde durdurmak ve yasaklamak.

11/k- Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısı uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak.

11/o- Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek kaydıyla sınırlamak.

***

Daha da var ama uzatmadan şunu belirtelim.

Yönetimi Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yetkisine sokan Sıkı Yönetim Yasası’nın bile “sivil sıkıyönetim” sonucunu doğuran Olağanüstü Hal Yasası’nın yanında daha demokratik kalıyor olması ise konunun bir başka yönü.

Faili meçhullerin sayısının hâlâ saptanamadığı bir sürece dönmenin getirecekleri ile götüreceklerini sağduyuyu öne geçirerek değerlenmek kaçınılmaz oluyor.