Görünen köy kılavuz istemezmiş... Denklem basit: Pandemi ekonomileri altüst etti. Tek çıkış yolu şimdilik aşı. Vatandaşlarının yüzde 60’ını en hızlı ve etkili şekilde aşılayabilen ülkeler ekonomilerini de hızla toparlayacaklar. Aşılayamayanlar peki?

Türkiye aşı sınavını geçemedi ne yazık ki. Bağlantıları zamanında kurmadı, aşı tedariğini çeşitlendirmedi; kaynaklarını doğru seferber etmedi. Bir aylık gecikme ile dün başladı aşılama. Şimdilik sadece 3 milyon doz. O da yüzde 50.4 koruma oranı ile... Gerisi meçhul. Üstelik 3. faz çalışmaları tam olarak tamamlanmamış olduğundan Çin bile kendi üretimi olan Sinovac aşısını kendi vatandaşlarına vurdurmaz başka aşılarını kullanırken...

Neden, niçin sorularını ısrarla sorduğunuzda, iktidarı bu konuda şeffaf olmamakla suçladığınızda bir noktada terörist ilan edileceğiniz ise aşikâr.

Gelelim giderek büyüyen “derin yoksulluğa”...

2020 Ekim ayı fiili işsiz sayısı; 8 milyon 353 bin. Fiili işsizlik oranı yüzde 23.6. Yani dört kişiden biri işsiz. Bunların arasında çalışmak istediğini belirten ama iş aramayan, dolayısı ile işsiz olarak kayda geçmeyen kişilerin sayısı 4 milyon 600 bin. Gençler arasında da durum daha da vahim. Fiilen her üç gençten biri işsiz.

Bir de pandeminin unutulanları olan “hem işsiz hem desteksizler” var. Yani sigortasız gündelik işlerde çalışanlar, mevsimlik işçiler ve diğerleri... Çevremizde, sağımızda solumuzda daima olanlar: Garson, geri dönüşüm işçisi, gündelikçi, çiçekçi, seyyar satıcı, müzisyen, terzi, tekstil işçisi, inşaat işçisi, kaynakçı, ev emekçisi, atık kâğıt işçisi, elektrikçi, otel çalışanı, berber...

Çoğu kol emeğine dayalı işlerde çalışmak zorunda... “Çalışmasam açım” diyen yüz binler... Pazar artıklarını toplayan kadınlar..

Bu insanların hayatlarını nasıl idame ettirebildiklerine dair istatistiki bilgi ne yazık ki pek yok. Dramatik yaşama tutunma çabaları, peşi sıra büyük travmaları da sürüklüyor.

DERİN YOKSULLUK AĞI’NIN MÜCADELESİ

Derin Yoksulluk Ağı’nın Açık Alan Derneği ile birlikte yaptığı “Pandemide derin yoksullukla mücadele” araştırması, tabloyu gözler önüne sermesi açısından önemli. Araştırmaya göre günlük ve gündelik işlerde çalışanların yüzde 86’sı pandemide işsiz kalmış. Mamasız, bezsiz kalan bebekler... Açlıktan sütleri kesilen anneler...

Ağın gönüllüleri ve gelen desteklerle bugüne kadar 2 binden fazla haneye ulaşılmış. Tabii bunların hepsi İstanbul. Zira ağ İstanbul’da. Bugüne kadar bir milyon TL’nin üzerinde para toplanmış; bunlarla ihtiyaçlar karşılanmış.

Yeter mi? Tabii ki hayır. Üstelik sayının daha da artması bekleniyor.

Dünya Bankası Türkiye Masası’nın ağustos ayı raporu “Türkiye ekonomisinin önemli sektörleri COVID ile ilişkili ekonomik baskılara karşı yüksek derecede kırılgan durumdadır ve bu durum istihdamı daha da düşürebilir, işgücüne katılımı azaltabilir ve 2020 yılında yoksul nüfusu 1.2 milyon kişi daha artırabilir.”

ÖNERİLERİ VAR

Ağın önerilerini de özetleyelim:

- Öncelikle mahalle ve hane bazında hızlı ihtiyaç analizlerini yapacak veri toplama ekipleri oluşturulmalı,

- Pandemi koşullarında en önemli kısa vadeli risk, yetersiz beslenme. Gıda yardımındaki bürokratik süreçleri hızlıca geçebilmek için belediyenin düzenli olarak yemek dağıtacağı seyyar mutfaklar kurulabilir. Şehrin farklı yerlerinde seyyar kafelerle, sıcak içecek ve çorba en az iki öğün olarak ücretsiz dağıtılabilir,

- Evsiz veya güvenli ve sağlıklı ev tanımına hiçbir şekilde uymayan baraka ve benzeri koşullarda yaşayanlara soba ve yakacak, tadilat malzemesi ve teknik işgücü, WC ve diğer giderler için hijyen malzemesi, kışlık giyim (palto, kapüşon, bere, atkı ve bot) desteği verilmeli,

- Hanelerin karşılaştığı uzaktan eğitim sorunlarını ortadan kaldırabilmek için öncelikle ciddi bir tablet ve laptop desteğine ihtiyaç var. Hanelerin ücretsiz WiFi’ye ulaşabilmesi sağlanmalı. Uzaktan eğitimin yetersiz kaldığı noktalarda gönüllülerden oluşacak eğitmenlerle çocuklara evlerinde temel derslerde etüt imkânı sunacak bir kadro oluşturulmalı. Hanelere online kanallardan eğitim hizmetinin yanı sıra, kadınlara özel meslek edindirme kursları da verilebilir,

- Karantina altına alınmış hanelerin her türlü gıda ve özel ihtiyaçları için ücretsiz destek paketleri oluşturulmalı. Bu paketler hanelerin demografik özelliklerine göre farklılaştırılmalı.

BİR SOSYAL İNOVASYON BAŞARISI

Bu arada şunu da vurgulayalım. Derin Yoksulluk Ağı’nın Açık Alan Derneği ile önemli bir uluslararası başarısı da var. Onu da raporda kendilerinin ağzından aktaralım: “Derin Yoksulluk Ağı, geçen mart ayından bugüne kadar geçen zamanda gerçekleştirdiği çalışmaları, daha fazla ihtiyaç sahibine daha fazla ve daha hızlı destek olabilmek için ULUSLARARASI İNOVASYON HACKATHONU 2020’ye, sosyal hassasiyetlerimizi paylaşan genç bir yazılımcı-tasarımcı ekiple katıldı. Bu genç ekiple, süreçlerimizi nasıl gece gündüz yürüttüğümüz, 10 kişilik bir ekibin nasıl daha çok insana ulaşabileceğine ilişkin fikirlerimizi, ihtiyaçlarımızı paylaştık. Bir ayı aşkın sürede defalarca toplandık, farklı süreç yönetimleri içinden, hem destek alan hem de destek verenler için en insana dokunan ve ihtiyaçları hızlı şekilde ulaştıran detaylara odaklandık. Yazılımcı ekibin geliştirdiği hem insani hem kişilik haklarına dikkat eden hem de hızlı çözüm ULUSLARARASI İNOVASYON HACKATHONU 2020’de jüri üyelerinden en yüksek puanları alarak birinci oldu. Biz de yarattığımız sosyal faydanın artık daha geniş kitlelere hem destek olmak isteyen hem de desteğe ihtiyaç duyanlar anlamında ulaşacak olmasından büyük mutluluk duyduk.”