Bazen tarihte olmuşları bitmişleri anımsamak çok yararlı olur:
Yunan tarihi:
Yunanistan 1919’da İzmir’i işgal etmişti. Bu işgalden yaklaşık 1.5 yıl sonra Yunanistan’da seçim yapıldı. Bu seçimde uzun zamandır iktidarda bulunan ve Anadolu’daki savaşı sürdürme yanlısı olan Venizelos ile bu savaşa son vereceklerini ileri süren rakipleri yarıştı.
Venizelos, Anadolu’daki Yunan kuvvetlerinin komutanlarına askerlere baskı yapıp hükümet partisine oy verilmesinin sağlamasını söylemişti. Bu baskıya rağmen Venizelos seçimi kaybetti.
Yeni yönetim, bir halkoylaması yaptırıp ülkeyi terk etmiş olan kralın dönmesini sağladı. Kral dönünce Anadolu’daki Yunan ordusunun komutanlarını görevden aldı ve yerlerine krallık yanlısı komutanları atadı. Krallık yanlısı komutanlar, Birinci Dünya Savaşı’nda görev görmüş eski komutanlar kadar deneyimli değillerdi.
Yunan ordusunun Atatürk’ün yönettiği Türk ordusu karşısındaki başarısızlığında komutanlarının eskilerinden daha deneyimsiz olmalarının etkisinin yüzde kaç olduğunu hesaplamak güçtür ama bunun az da olsa Yunanistan’ın bu savaştaki mağlubiyetine katkıda bulunduğuna inananlar vardır.
Rus tarihi:
Sovyetler Birliği’nde, Stalin zamanında özellikle 193638 yılları arasında çok sayıda sivil ve aralarında mareşaller ve generaller bulunan ordu görevlileri “vatana ihanet”le suçlandı; kimi hapse atıldı, kimi kurşuna dizildi.
Bu olaylardan bir yıl sonra,1939’da Sovyetler Birliği, Finlandiya’dan sınırlarına komşu bazı toprakları istedi. Beklenen, ufacık bir ülke olan Finlandiya’nın dev Sovyet ordusundan çekinmesi ve isteneni yapmasıydı: Rusların Finlilerden çok fazla askeri, otuz misli uçağı, yüz misli tankı vardı.
Ancak Finlandiya “Olmaz!” dedi. Bunun üzerine, Sovyet GenelKurmay Başkanı, “15 gün sonra haritalarda ‘Finlandiya’ denen bir ülkenin yer almayacağını” ileri sürerek kuvvetlerini harekete geçirdi. Bu savaşta Rusya çok zarar gördü: Birçok Sovyet askeri, tankı, topu yok oldu; Sovyetler istedikleri yerleri ele geçirebildiler ama Finlandiya da haritadan silinmedi, olduğu yerde kaldı.
Koskoca Sovyet ordusunun ufak bir ülke karşısında umduğu çapta başarılı olmamasında Stalin’in giderdiği komutanların yerine atananların yeterince deneyim sahibi olmamalarının etkin olduğuna inanılır.
Yunan tarihinden ve Fin tarihinden bu satırları okuyunca yurdumda son darbe girişiminden sonra bu kadar çok askerin suçlanıp giderildiğini gördüğümde ordumuzla ilgili endişe duyuyor, mahkemelerin evrensel hukuk kurallarına göre suçlayacağı ve cezalandıracağı kimseler dışında askerlerin kamuoyunda bu kadar aşağılanmasını benimsemiyorum.
Babaannesinden Plevne’de savaşmış eşiyle ilgili anılar dinlemiş, bugüne kadar ordusuyla övünmüş bir ülkenin çocuğu olarak ben bu nedenle üzgünüm ve akşamları elimde bayraklar meydanlara koşup bağırasım gelmiyor.