İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tarih Bölümü araştırmacısı Selim Karahasanoğlu’nun araştırmasıyla ortaya çıkan yaşanmışlıklar üzerinden belgelenmiş anılar... Japon iş insanı Yamada Torajirö 20. yüzyılın başlarındaki İstanbul odaklı Osmanlı topraklarındaki tanıklıklarını, anılarını görselleriyle birlikte kitap çalışmalarına dönüştürüyor. Kendi anlatımlarıyla sadece tarihe not düşmek üzere bir başka ülkede olup bitenleri, gözlemlerini topluyor. Yaşamında önemli yeri olan söz konusu tanıklıkların yok olmasına gönlü elvermiyor.

1866-1957 arasındaki yaşamında önemli izler bırakmış tanıklıklarının, paylaştıklarının kaybolmalarını engellemek üzere kayıtlara alıyor. Kendi yaşadığı toprakların çok uzağında, çok farklı bir dünyanın içinde yaşadığı güzelliklerin, kendi üzerinde bıraktıkları izlerin yok olmamaları için çaba gösteriyor. İstanbul’da geçirdiği günleri paylaşırken Osmanlı Devleti’nin koşullarını hakkıyla anlayabileceğini sorgulasa da anlayabilmek yolunda elinden gelen çabayı gösteriyor. Konuşulan dilleri yaşamın ilgili alanları ile bağlantılı olarak öğreniyor. Sarayın içinden, kentin her sokağında yaşayanlara ulaşan ilişkilerin içine girip tanığı oluyor.

Kendi özetlemesi ile Avrupa’nın doğusundaki bu yaşam ortamının kültürünü derlerken sadece duydukları, gördükleri, paylaştıkları üzerinden yazıya, görsel kanıtlara dönüştürüyor. Uzun soluklu gelgitleri içindeki tanıklıklarla sonuç olarak elbette Osmanlı yaşamının özel tarihler, dönemlerinin, ramazanlarının, sarayın etkinliklerinden, alışveriş merkezlerinden, pazar yerlerinden eksiksiz, kendisi de içlerinde aralarında yaşıyor olarak paylaşıyor. Elbette kendi yaşamının geçmişi, kültürel birikimlerinin sağladığı olanaklarla, Osmanlı devlet teşkilatından saraylara, temizlik, hijyen anlayışına kadar her konuya değiniyor.

Japon genel okuyucusu için, Osmanlı tarihi üzerinden rehberlik yapma çabası içine giriyor.

***

Yeri geldiği için bu noktada İş Bankası Yayınları kapsamında yapılmış çalışmaya ilişkin bir katkının daha altını çizmek gerekiyor. Yıllar öncesinden ülkemizde yapılan birçok çalışmaları ile bağlantılı olarak yakından tanıdığım Japonya Araştırmaları Derneği’nden de söz etmek gerek. Başkanı Prof. Dr. Selçuk Esenbel’in gündeme girdikçe ülkemizde paylaşılan etkinliklerini saymak gündemimizin dışında. Ancak İş Bankası’nın söz konusu yayını üzerinden de katkıları söz konusu. Genel Japonya-Türkiye ilişkilerinin içinde örgütlenmiş olarak söz konusu kitaplar, döneme ilişkin tamamlamalar gerekmiş.

Son kimliği ile işadamı ancak geçmişinde önemli resmi görevleri de olmuş Yamada Torajirü’nün dönem tanıklıkları üzerinden çalışmalarının genel değerlendirmelerine anlamlı katkılar da Prof. Esenbel Hoca’dan geliyor. 

13 Haziran Salı günü Japonya’da, sessiz ancak anlamlı bir tören yaşandı. Elçiliğimizde söz konusu çalışmaların bütünlüğü üzerinden yapılan törende Prof. Dr. Selçuk Esenbel söz konusu kitabı, tarihsel anlamlarını da katarak tanıttı. Umut Mete Soydan da iki ülkenin resmi, ilgili gönüllü konukları için görsellerini paylaştı. İki ülke arasında kurulmuş bu çok özel, bir o kadar anlamlı köprünün üzerinden yaşanmışlıklarının meraklılarına duyurulur..