\n

Başbakan Tayyip Erdoğan’ın grup konuşması sonrasında gözler yarın yapılacak “akil insanlar” buluşmasına çevrildi. Akil insanlar heyeti, Başbakanlık ve Başbakan Yardımcılığı (Beşir Atalay) makamından yapılan aramalara olumlu yanıt veren isimler arasından oluşturuldu. Heyette, on yıllardır Türkiye’nin demokratikleşme mücadelesinde önemli yeri olan insan hakları savunucuları da yer alıyor. Bunlardan biri Yrd.Doç.Dr. Levent Korkut. Uzun yıllar Uluslararası Af Örgütü’nün Türkiye Temsilciliği görevini yürüten Korkut son olarak Türkiye İnsan Hakları Kurumu kurul üyeliğine atanmıştı.

Korkut dünkü görüşmemizde yapılan daveti kabul etme gerekçesini şöyle aktardı:

“Arayanlar bir çerçeve çizmedi. Sadece böyle bir heyette olma fikrine nasıl bakacağımızı sordular. Kabul etmemin temel nedeni bu tarihi fırsatın kaçırılmamasına olan inancım. Bu fırsatın da kaçırılması bizi çok karanlık tablolara götürebilir.Sürece destek olmak için içinde yer alıyorum.”

Akil insanlar heyetine kuşkuyla yaklaşan kesimlerin en temel kaygısı Başbakan’ın, heyetin amacını “psikolojik harekât, toplumsal algı yaratma” olarak çizmiş olması. Heyette yer almayı kabul eden Korkut’un bu sözlere yaklaşımı ise şöyle:

“İnsan hakları, anayasa hukuku literatürünün ilkeleri açısından bakılınca ‘psikolojik harekât’ çok uygun bir çerçeve değil. Bu tür söylemler bizi askeri literatüre yaklaştırır. Bence uygun kavramsal çerçeve ‘bireyin güvenliğini’ esas alan bir ‘diyalog’ sürecidir. Bu diyalogda sosyal psikoloji tabiİ ki devreye girmeli. Çünkü sorunun yüzde 90’ı sivil hayatla ilgili.”

Korkut heyete ilişkin ‘tek kaygı’sının “farklı kesimlerin ve görüşlerin yeterince temsil edilmemesi” olduğunu belirtiyor.

“MHP ve CHP’nin anlayışlarına yakın insanların da bu heyette yer alması gerektiği düşüncesindeyim. Bazı durumlarda başkalarınnı yerine empati yapmak da gerekli. Onların nasıl bir fikirleri var tartışmamız lazım. Bu diyalog her türlü siyasi mülahazanın ötesinde, çok taraflı ve çoğulcu bir bakışla sürdürülmeli. İktidara, muhalefete karşı daha yumuşak bir üslup kullanmak yakışır. Tabii ana muhalefete de daha esaslı alternatifler sunma gibi bir sorumluluk düşüyor. Partiler arası siyasi üslubun ciddi biçimde yeniden inşası gerekiyor.”

Süreçte hükümetin temel aktör olduğuna ve akil insanların onun yerine geçme gibi bir görevi olmadağını kaydeden Korkut çalışma ilkelerine ilişkin beklentisini şöyle anlattı:

“Askeri meseleleri bu heyetler çözmeyecek. Çekilmenin önünde bir pürüz, tıkanıklık varsa onu yumuşatma, tarafları belli noktalarda birleştirmeye çalışacak. Bölgelere gidip görüş toplayacak. Sivil toplumdan karar mekanizmasına bağımsız ve tarafsız olarak bilgi akışını sağlamak temel görevimiz olmalı.Yanlışlara da yanlış diyebilmeliyiz.”

AKİLLER DE ‘YASAL GÜVENCE’ İSTEDİ

İnsan Hakları Derneği Başkanı Öztürk Türkdoğan da hükümet tarafından yapılan çağrıyı kabul eden akil ins­anlardan. Onun öncelikli talebi ‘yasal düzenleme’ yapılması yönünde:

“Bu heyet elbette sivil ve özerk çalışacak ama mutlaka bir yasal güvencesinin olması lazım. Yani tamamen hükümet ile idare ile bağlantılı çalışma tarzı izlenirse yarın öbür gün yapacağı önerilerin hayata geçmesinde sorun yaşanabilir.”

Başbakan’ın ‘psikolojik harekât’ tanımlamasına karşı Türkdoğan heyet için kendi görev tanımını şöyle ortaya koyuyor:

“Hem kolayaştırıcı hem de hakem rolü oynayacak bu heyetler. Toplumsal barışın kurulması, şiddet ve linç kültürüyle baş etme ve demokratik siyasi zeminde tartışılarak kalıcı çözüm bulunması noktasında kolaylaştırıcı rol oynayacak.”

Komisyonun ilk toplantısının önemine dikkat çeken İHD Başkanı, “Çağrıyı kabul etmekle ‘açık çek’ vermiş değiliz. Tabii ki sürece katkı vermek için buradayız. Ama kurumsal olarak görüşlerimizi ortaya koyacağız ve her aşamayı İHD olarak değerlendireceğiz.”

Türkiye’nin demokratikleşmesi için yıllardır mücadele eden insan hakları savunucuları akil insanlar heyetlerinde yer alarak çok ağır bir vicdani sorumluluğu da üstleniyorlar. Hem AKP hükümeti hem de PKK’nin bu heyeti kendi taktik, stratejik siyasi hedefleri doğrultusunda kullanma girişimlerine herkesten önce onların ‘dur’ demesi gerekebilir.