Ortadoğu’da Suriye üzerinden yürütülen vahşi paylaşım savaşında çanlar ‘Trump planı’ için çalıyor, ortaya kakofoni çıkıyor. Trump’ın Pentagon’a talimatı uyarınca 28 Şubat’a kadar ‘IŞİD’le mücadele planının’ ortaya konulması lazım. Talihin cilvesine bakın; siyasal İslam yatırımı Arap isyanlarıyla çuvallamış olan; Suriye sahasından alenen dışlanırken, diplomasi öncülüğünü kaptırmış ABD’den ricacı olan olana... Adeta ‘Onu alma beni al’ şarkı- türküleri çığırılır vaziyette.
***
ABD Başkanı ilk iş ‘IŞİD ve radikal İslam ile savaşı’ öncelik ilan etmiş, ‘Rusya ile işbirliğinden’ söz etmiş ve Pentagon’dan yeni plan istemişti. Haksız değildi. Obama yönetiminin Kürtlerin YPG’sinin asli unsurunu oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile ‘Rakka’ya yürüyüp IŞİD’i bitirme’ planı pek yetersizdi.
Sahadaki resim ortada. Rusya, Suriye’nin kuzeyinde üstünlüğü çoktan ele almıştı. Suriye ordusu 6 seneye yaklaşan yorgunluğuna rağmen müttefikleri ile Halep’in ardından öncelik sıralamasıyla ilerlemeye başlamıştı. Ama bütün Suriye’yi kurtarmak mucize görünürken, Türkiye 15 Temmuz vesilesiyle kendisine alan açtı. Suriyeli Kürtlerin üç kantonu birleştirme arzuları yerle yeksan olurken Arap topraklarına uzanıp Rakka’yı fethetme olasılıkları gölgelendi.
Diplomasi cephesi de ortada. ABD, Rusya’nın bölgesel güçler Türkiye ve İran’la başlattığı ve Suriye’nin egemenlik ve toprak bütünlüğünü temel alan Astana sürecinde bir kenarda kaldı. ‘Ilımlı-ılımsız’ ayıklama başlığında Türkiye politikalarını da ‘yönlendiren’ Rusya’nın etkinliği arttı. ABD’nin Suriye’deki tek atlama tahtası olan Kürtlerin siyasi varlıklarını bile Moskova daha net savunur oldu.
***
Özetle ABD’nin ‘Rakka planları’ zaten çıkmazdaydı. Şimdi Trump’ın karar vermesi lazım. Bir aylık bekleyişte ‘temeli sallantıda’ olan bu yapı üzerine şu taşları koydu: l Irak/Suriye’de IŞİD’le savaşta ön cephedeki İran’a karşı tehdit retoriği devreye sokuldu.
• Savaşın baş müsebbibleri Vahhabi/Selefi Körfez’e yanaşıldı, hatta onları İsrail’le müttefik kılmaya soyunuldu.
• Türkiye’nin kerameti kendinden menkul ‘güvenli bölge’ söylemi sahiplenildi, ama bunun nereye konulacağı bilinemez halde. ABD, NATO’daki müttefik Türkiye ile Suriye’deki tek sağlam dayanak Kürtler arasında bikarar.
***
Astana süreci esnek Rus diplomasisiyle Cenevre’yle birleşse de, Suud/Körfez hattının hedefi, çözümü baltalamak. Tek teselli ellerinin zayıflığı. Irak Hava Kuvvetleri’nin ilk kez Suriye sahasına taşması bile ‘paniklemelerine’ yetiyor.
Trump’ı bekleyip ‘zamana oynayan’ Türkiye zaten Körfez katarından hiç inmemiş, arka vagonlara geçmişti. Şimdi Cenevre-4’e paralel olarak eski ÖSO’cular üzerinden El Bab’da IŞİD’in çekilmesi sağlandı. Ankara, ‘Sünniler gitmeli’ mezhepçi retoriğiyle Menbiç ve Rakka senaryolarını zorluyor.
Bu durum, Trump’ın sempatik baktığı, Pentagon ve Genelkurmay’ın ‘benimsediği’ Kürt hamlesini baltalıyor. Ankara, ‘Kürtleri Rusya yahut İran dizginleyeceğine biz dizginleyelim’ mesajlarıyla iknaya çalışılıyor. YPG, ABD’den ‘Türkiye’ye karşı korunma’ talebi eşliğinde ‘Rakka’ya gitmeyiz’ resti çekiyor. Ama General Votel’in ‘gizli’ Kobane ziyaretinde ağır silah vaadi de, ‘koruma’ garantisi de ertesi günü sözcüsünün ağzından ‘düzeltmeye uğruyor’. Kürtler Rusya+Şam kartlarını açık tutuyorlar. Sonunda Menbiç’i bırakıp Fırat’ın doğusuna çekilmeleri işten bile olmayabilir.
***
Aslına bakarsanız SDG üzerinden Rakka’yı ‘temizlemek’, yerel aşiretlerle kontrol sağlamak, hatta Suud özel güçlerini enjekte etmek hiç de akla yatkın işler değil. Hem Kürtleri aşıyor hem diğer unsurların etkinliği meçhul. Mesele IŞİD karşıtı aşiretlerle iş bitirmekse, onları Şam’dan iyi tanıyan mı var? Gelin de Washington’da ‘Cezire stratejisi’ geliştirip ‘Yok valla, Irak tipi işgali kastetmiyoruz’ diyen ‘thinktankland’cilere anlatın.
Trump’ın ‘sahaya alenen inmeyecek’ veya Rusya’yla elbirliği etmeyecekse, bu bileşimle Obama dönemindeki çıkmazları aşması zor. Ama zaten Suriye’nin bölünmesi sürecinde bedeli ödeyecek olan bölge ülkeleri.
