ABD’de nevi şahsına münhasır Donald Trump’ın başkanlığı kurumsal yapıda büyük sarsıntılar yaratıyor. Beklendik bile olsa, siyasi elitler arasındaki ‘derin kapışmanın’ görüngülerine bakıp şaşırmamak elde değil. Misal normalde başkan yemin edince ortalık durulurken bu kez rakip cenah ‘pes etmiyor’. Trump ise medya ile tutuştuğu savaş eşliğinde Amerikan kurumsal geleneklerini hiçe saymakta. Doğrusu Washington’daki siyasi dolapları anlatan namlı dizi ‘House of Cards’ı izleyenlerin tahayyül edebileceği türden bir ‘drama’ yaşanıyor. ABD’nin iç ve dış siyasetin çarkları, yönetim trendleri ve ittifaklar sistemini belirleyerek tüm dünyayı etkilediğinden, el mahkûm izliyoruz.
***
Kapışmanın son tezahürü FBI Başkanı James Comey’nin Trump’ın ‘ani kararıyla’ kovulması oldu. Ortalık ayağa kalktı. Artık ‘Comeygate’ olarak anılan vaka, tartışmalı iki dava ile alakalı.
• İlki, başkanlık seçiminin Demokrat adayı Hillary Clinton’ın e-posta skandalı. Clinton, dışişleri bakanıyken göreviyle ilgili yazışmalarını evindeki server ve kişisel e-posta hesabından yaparak ulusal güvenlik kodlarını ihlal etmişti.
• İkincisi ise Rusya’nın ABD başkanlık seçimine müdahalesiyle ilgili iddialar. Yetersiz kanıtlarla bezeli istihbarat raporları dahi tartışmaları dindirmemişti. Trump, danışmanı Michael Flynn’i Rus elçisiyle telefon görüşmesi ve içeriğini bildirmediği için azletmek zorunda kalmıştı.
Vaktiyle Bush döneminde yasadışı dinlemelere onay vermediği için amiri Adalet Bakanı John Ashcroft’un hasta yatağından kaldırıldığı vakayla ‘efsaneleşmiş’ Comey, bu iki dava etrafındaki bilek güreşine kurban gitti.
***
Comey, e-posta soruşturmasını, Clinton dikkatsiz davranıp ulusal güvenliği zedelemiş olsa da davaya gerek olmadığını söyleyip kapatıvermişti. “Makul hiçbir savcının böyle bir davayı ele almayacağı sonucuna ulaştık” diye hüküm de kesmişti. Sonra başka bilgisayardan çıkan e-postalar yüzünden ekimde seçimden önce yeni soruşturma duyursa da onu da kapatmıştı. Clinton bu yüzden onu kendisine seçim kaybettirmekle suçladı.
Şimdi Trump yönetimi, Comey’nin Clinton’ın e-posta skandalıyla ilgili soruşturmada yetki gaspı yaptığı için kovulduğunu söylüyor. Dava açıp açmamak polisin değil savcılığın işi olduğundan hakları var. Ama zamanlama şüphe çekici. Trump yemin ettikten sonra Comey’i kovsaydı tamam, ama niye bu kadar bekledi?
***
Yanıt karşıt tarafın tezinde gizli. Rusyagate’in ucu neresinden çekseniz bir türlü Trump’a şahsen uzanmazken, ekibinden yürüyorlar. Flynn’in Rusya’dan para aldığı söylentisi dilden düşmezken Türkiye’den aldığı lobicilik paralarını tartışan yok. Zira dertleri Rusya. Lakin Rusya ile ilgili iddiaların odağındaki iki işadamı ve gizemli bir Rus hacker hikâyesi fos çıktı. Şimdi Comey’nin kanıt yetersizliğine karşın yeni soruşturma başlatmanın eşiğindeyken kovulduğunu belirtiyorlar. İddiaya bakılırsa büyük jüri Flynn’in çalışma arkadaşlarına mahkeme celbi gönderdi. Trump’a kovma kararını aldıran da bu oldu.
***
Kongre oturumları, söylentiler, vakayı Nixon’ın Watergate skandalında özel savcıyı kovmasıyla kıyaslamalar aldı başını gitti. Normalde Amerikan sisteminde bir başkanın kendisini bir şekilde hedef alan bir soruşturma varken FBI başkanını kovması yenilir yutulur iş değil. Adamı ‘adaleti yanıltmaktan’ ‘azle’ götürürler.
Lakin Trump burnundan kıl aldırmıyor. Belki Cumhuriyetçilerin karşıt safa geçip ‘görevi kötüye kullanma’ savıyla özel soruşturma/ savcı atanmasına geçit vermeyeceklerine güveniyordur. Hatta aksine Clinton’ı demir parmaklıklar arkasına attırma yeminini bile hayata geçirirse şaşırmayacağım.
Comey’i kovar kovmaz nanik yaparcasına Beyaz Saray’da Rus Dışişleri Bakanı Lavrov’la yetinmeyip Flynn ile telefon görüşmesinin odağındaki Rus büyükelçi Sergey Kislyak’ı ağırlayıp poz verdi. Amerikan basınını da içeriye aldırmadan... Amerikalılar için yenilir yutulur gibi değil!
Bu tutumu Trump’ı nereye götürecek, göreceğiz. Fakat yaşananların baş müsebbibinin siyasi hırslarıyla sistemin sınırlarını zorlayıp zeytinyağı gibi yüzeyde kalan Clinton olduğu aşikâr. Clinton’ın salt dünyaya değil, Amerika’ya da maliyeti büyük.
