Ana babaları, öğretmenleri, çocuğun içinden geçenleri içeren tümcelerden dolayı da öğrencileri ilgilendiren Bir Kitap Olsaydım (Okuryazar Yayınevi, 2023) adlı kitabın yazarı Portekiz’den José Yorge Letria. Çizimleri aynı ülkeden André Letria yapmış. Kitabı Türkçeye Nazlı Gürkaş çevirmiş. 

Çorum, Maraş ilköğretmen okullarında, Hacettepe Üniversitesi’nde, Ankara Devlet Konseratuvarı’nda, Berlin gymnasiumlarında altmış yılı aşan anadili öğretmenliğimde, ilk işim öğrencileri kitapla tanıştırmak olmuştur. 

Ama “Okuyun” demekle kalmadım, öğrencinin kitapta ilgisini çekecek olayları, kolayca kavrayabileceği düşünceleri, özellikle de atasözlerini, özdeyişleri sınıfta tartışma konusu yaparak amaçladığım sonuca vardığımı sanıyorum.

ANADİLİ EĞİTİMİ

“Anadili” kavramından da anlaşıldığı gibi, dil öğreniminin kaynağı başta ana baba, kültürel çevre, ileride de kuramsal açıdan öğretmendir. Özellikle öğretmenin eğitim anlayışı, ders verme yöntemi öğrencinin yetişiminde etkilidir. 

Öğretmen bu bağlamda ders verirken nutuk atar gibi konuşmamalı. Açıklamalarla, yönelttiği sorularla konuyu çekici kılmalı. Ancak o koşulda öğrencinin derse ilgi sağlanabilir. 

Öğrenciye bilgi aktarımıyla bu düzeye varılmaz, öğretmenin sınıfta tartışma ortamı yaratıp öğrenciyi etkinliğe katmasıyla gerçekleştirilebilir. 

Düşüncenin açıklanıp yorumlanmasında öğrencinin dil düzeyini göz önünde bulundurmak önemlidir. 

KİTAPTAN ÜÇ ÖRNEK 

Bir Kitap Olsaydım 28 tümceden oluşuyor. Bu yazımda öğrencinin kitapla okur arasında bağlantıyı kuran dört tümceyi açıklayıp yorumlamakla yetineceğim: 

- Eğer bir kitap olsaydım birini mutlu edebileceğim her yerde olmayı isterdim. 

Bu tümcede kitabın, okuyanı mutlu kılacağı dile getiriliyor. 

- Eğer bir kitap olsaydım her şeyden önce, her zaman okunan ve özgürlüğünden ödün vermeyen bir kitap olmak isterdim.

Bu tümcede konu daha da genişletilerek kitabın okunur olmasının yanında okurda düşünsel özgürlük yaratacağı öne çıkarılıyor. 

- Eğer bir kitap olsaydım savaş isteğini sonsuza kadar yok eden bir araç olurdum. 

Bu tümcede, dolaylı olarak insanda savaşma isteğini yok edip dünyaya barışın yayılması vurgulanıyor. 

GEÇMİŞ-GELECEK BAĞLANTISI 

Kitap, yaşanan dönemle geçmişi birbirine bağlamanın da aracıdır. Tümcelerden birinde de bu dile getiriliyor: 

- Eğer bir kitap olsaydım okurlarımla dünyanın en eski, en gizli sırlarını paylaşırdım. 

Şu dizeler Shakespeare’in bir sonesinde geçiyor: 

“Eskileri söyler benim şiirim,/ Nasıl ki güneş de her gün hem yenidir hem eski.” 

Cahit Külebi de bir şiirinde geçmişin özlemini anlatıyor: 

“Niksar’da da evimizdeyken/ Küçük bir serçe kadar hürdüm./

Sonra âlem değişiverdi/ Ayrı su, ayrı hava, ayrı toprak/ Mevsimler ne çabuk geçiverdi/ Unutmak, unutmak, unutmak...”