İki toplum ne zaman birlikte yaşama iradesini yitirir?
Türkler ve Kürtler arasında bir ayrılık iradesi oluşmuş mudur?

***

Bir ülkede, iki toplum arasında aşağıdaki koşulların hepsi veya önemli bir kısmı oluşmuşsa o iki toplumun birlikte yaşama iradesi zayıflar ve zaman içinde yok olur:
1) Dil, din-mezhep, ırk-milliyet gibi kimlikler üzerinden farklılık varsa...
2) Kimlik farklılıkları, dinci/mezhepçi veya ırkçı/milliyetçi çizgide, tutarlı ideolojiler olarak siyaset sahnesine taşınmışsa...
3) Farklı kimlikler üzerinden yabancılaşma/ yabancılaştırma ve düşmanlaşma/ düşmanlaştırma stratejisi uygulanıyorsa...
4) Devletin resmi eğitim dili toplumlara göre farklılık gösteriyorsa...
5) Devletin hukuk düzeni, toplumlara göre farklılık gösteriyorsa (Lübnan örneği)...
6) Toplumlardan biri, devlet nezdinde eziliyor, horlanıyor ve eşit hak ve özgürlüklerden yeterince yararlanamıyorsa...
7) Toplumların aralarında ciddi ekonomik kaynak, üretim, tüketim ve refah düzeyi farkı varsa...
8) Toplumların aralarında kültürel olarak ciddi, eğitim, gelişmişlik, yaşam biçimi farkları varsa...
9) Toplumlar, coğrafi olarak, birbirlerinden farklı ve hatta izole alanlarda yaşıyorlarsa...
10) İki toplumun üyeleri, birbirlerinden izole edilmiş olarak yaşıyor, birbirlerinden nefret ediyorlarsa, toplumlararası evlenmeler, birlikte yaşamalar yoksa...
11) Birlikte yaşamanın sinerjisi yoksa, her toplum, ayrı siyasal birimler olarak daha müreffeh, daha zengin ve daha mutlu olacağına inanıyorsa...
12) İki toplumun farklılıkları, komşu devletler, yabancı devletler, büyük devletler tarafından kabul ediliyor, kışkırtılıyor ve farklı siyasal birimlerin kaynağı olarak kabul ediliyorsa...
13) Farklılıklar silahlı örgütlerin kurulmasına yol açmış ve bu bir iç savaşa dönüşmüşse...
14) Bu farklılıklar ve sorunlar o toplumların politikacıları tarafından kendi iktidarlarını güçlendirmek ve sürdürmek için kullanılıyorsa...

***

Aslında kaba bir sınıflama yaptım; bu koşullar birleştirilip daha aza indirgenebilir veya daha ayrıntılı olarak daha çok maddeye ayrılabilir...
Ama işin esası, kaba hatlarıyla böyledir!

***

Şimdi düşünmek için iki soru var önümüzde:
1) Bu koşulların tümü veya çoğunluğu oluşmuş mudur?
Ben bu soruya çok kesin bir yanıt veremiyorum, çok gri alan var.
2) Her iki toplumun liderleri, bu sorunu, halkın çıkarlarını korumak adına mı, kendi iktidarlarını sürdürmek ve güçlendirmek için mi ele almaktadırlar?
Ben bu soruya, ne yazık ki, her iki toplumun liderleri açısından da olumlu yanıt veremiyorum.

***

Her şeye karşın, 2015’in bu son yazısını yeni yılınızı kutlayarak bitirmek istiyorum:
Yaşasın barış, insan hakları ve demokrasi!