İki büyük insan…

Biri tiyatrocu…

Biri arkeolog.

Biri yaşamını tiyatroya adamış…

Öteki arkeolojiye!

Yolları nerede kesişir dersiniz?

Elbette yaşadıkları toprakların kültüründe…

Dünya tarihini etkileyecek bir büyük tezde!

***

Her ikisini de tanıma fırsatım oldu:

Büyük tiyatro insanı Güngör Dilmen…

Büyük arkeolog Fahri Işık.

Güngör Dilmen’i yeni yitirdik…

Tam bu aralarda Fahri Işık’ın yeni çalışması “Uygarlık Anadolu’da Doğdu” adlı kitabı yayımlandı.

(Çeviriler: Fahri Işık, Erhan Bozkurt; Yayına Hazırlayanlar: Havva Işık, Gökhan Tiryaki, Ege Yayınları, 2012.)

Kaderin zamanlaması; birbirlerini tanıyıp tanımadıklarını bilmediğim bu iki insan aynı anda Türkiye’nin gündemine oturdu:

Biri aramızdan ayrılışıyla…

Öteki de arkeoloji ve tarih anlayışında çığır açan bulgularını bir kez daha açıkladığı, yeni kitabıyla.

***

Aslında onların yolları çok daha önce, yaşadıkları toprağın arkeolojisini, tarihini, söylencesini, sanatını, kısacası maddi ve manevi kültürünü sahiplenmeleri ve bu yerel kültürü evrensele taşımaları ile kesişmişti.

***

Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir’i unutmak olanaklı mı?

Eski Yunan ve Roma kültürlerinin temelinde Anadolu uygarlığının yattığı tezi ile bir çığır açtı!

Halikarnas Balıkçısı, “Anadolu Tanrıları” adlı kitabıyla, çağdaş uygarlığın beşiğinin eski Yunan değil, Anadolu olduğunu vurguluyordu.

***

Güngör Dilmen, dünya kültürünü çok iyi bilen, oyunlarıyla Amerika’dan Uzakdoğu’ya kadar uzanan, Avrupa’yı, eski Yunan’ı ve elbette Anadolu’yu irdeleyen bir yazardı.

Bugünkü Batı uygarlığının temeli olan eski Yunan’ın gerçek temellerini Anadolu’da buldu.

“Midas’ın Kulakları” ile başladığı “Midas Üçlemesi” ve “Ben Anadolu” adlı, Yıldız Kenter’in gerçekten yıldızlaştığı oyunlarıyla Anadolu kültürünü tarihsel bağlam içinde günümüze getirerek evrensel boyutlara ulaştırdı.

***

Fahri Işık, “Patara” ile anılan bir arkeoloğumuzdur.

Yaptığı kazılar, elde ettiği bulgularla, insanlığın bugününü biçimlendiren uygarlığın Yunanistan’dan değil, Anadolu’dan fışkırdığını saptamıştır.

“Başlarken” adlı girişte, kitabını şöyle anlatıyor:

“Onun başlıca konusu, MÖ 1200-500 yılları arasında Anadolu’da köklenen Batı uygarlığının Ege’nin öte yakasına, Hellas’a, sürgün verişinin bilimsel bulgularıdır.

İçeriğinde, her iki yakada Hitit ve Akha gibi büyük siyasal güçlerin çöküşüyle girilen, ilkel bir köy kültüründen, insan resminin soluklanıp canlandığı Klasik devrime gelişen zorlu yolda, yaratıcı ve öncü adımların dünya sanat tarihinde ilk kez Anadolu topraklarında atıldığı gerçeği vardır.

Anadolu-İon halkının ‘veren’, Hellas-Dor halkının ‘alan’ olması ve bu ilişkinin bilinmesine karşın, ‘yaratıcıların’ gene de ‘Hellen’ sayılmasının tersliği vardır.”

Kısacası Fahri Işık, “Batı uygarlığının temelinde Eski Yunan değil, Anadolu vardır; bu gerçek, bilinmesine rağmen, hâlâ inkâr edilmektedir” diyor!

***

Bu topraklar, ulusal kültürümüzü evrensel boyutlara taşıyan Güngör Dilmen gibi sanatçılar, edebiyatçılar, Fahri Işık gibi arkeologlar, bilim insanları yetiştirmektedir…

Bu toprakların yetiştirdiği yurtsever değerler, bütün olanaksızlıklara, baskılara, kıyımlara karşın bitmek tükenmek bilmez…

Çünkü bu değerleri, bu toprakların coğrafyası, tarihi, kültürü ve bütün bunların bir parçası olan, aynı zamanda onları çağdaş düzeye taşıyan Atatürk Devrimleri yaratmaktadır…

Bir değerimizi yitirdiğimiz anda bir başka değerimizin böyle bir ürününe kavuşmamız bunun en güzel kanıtıdır.

Güngör Dilmen’i (özellikle Midas Üçlemesi) ve Fahri Işık’ı (özellikle s: 175-192, Hellen Mucizesi Var mıydı?) mutlaka okuyun…

Ne denli haklı olduğumu göreceksiniz!

\n\n