EĞER bugün yıldönümü kutlanan 20 Temmuz 1974 “Barış Harekâtı”, adına uygun olarak Ada’ya gerçekten “barış” getirme amacını taşıyor idiyse, artık soruna nokta koyma zamanı gelmiş demektir. En azından, ölümlere son vermek anlamında barış zaten gelmişti ama daha sağlam bir sonuç gerekir.

Söylemekten ve yazmaktan dilde tüy, kalemde mürekkep, bilgisayarda akım kalmadı ama yinelemekte yarar var: Kalıcı barış isteniyorsa, “eşit statülü iki devlet” çözümünden başka çare yoktur.

Yıllardır çeşitli zamanlarda, çeşitli ekipler ve önerilerle yürütülen görüşmelerden bir şey çıkmayacağı kesinlikle belli olmuştur. Aynı yolda devamın vakit kaybetmekten, kendini ve herkesi aldatmaktan başka anlamı olamaz. Sorun, kangrensiz çözülmelidir.

Kaldı ki, güneydeki son kaza içtenlikli, güvenceli bir komşuluk ilişkisi kurmanın yararını bir kez daha göstermişti. Kuzeyden güneye elektrik aktarmak, herhangi bir siyasal hesabın ve propaganda çabasının değil, bütün Doğu Akdeniz uygarlığının doğal sonucudur, komşuluk gelenekleriyle ve dillerin yüzlerce atasözüyle.

Görüşmeler niçin bir noktada düğümlenip kalıyor? Çünkü Güney devleti Kuzey’e bazı haklar verip özde Ada’nın tek egemeni olarak kalmakta ısrarlı, Kuzey de uzun süredir bütün organlarıyla uyguladığı devlet statüsünden vazgeçmemekte kararlı. Tablo bu kadar basit, açık.

Karışık ve çapraşık olması, dıştan olur olmaz her sivri akıllının işgüzarlık edip parmağını bu komşu çorbasına sokmasındandır.

O halde, madem böylesine karşılıklı bir ısrar var, her iki tarafı da kendisi olarak bırakmak, en akıllı çözüm değil midir?

Doğal olarak, böylesine küçük ve dar bir coğrafyada barışık yaşamaktan başka yol olamaz. Başka türlüsü, her konuda sürtüşme ve çekişme yaratmaktan, sıkışıklıkta kokuşmaktan başka bir sonuç verebilir mi? Dolayısıyla, her şeyden önce, bu yan yana barışçıl yaşayışın bütün gereklerini önceden oluşturarak sürtüşme ve çekişme yaratabilecek durumları ortadan kaldırmak gerekir. Bu konuda ilk adımı atıp gerçekçi formülü ileri sürmek KKTC’ye ve Ankara’ya düşer. Centilmenliğin ve silahı son kullanan olmanın gereği de budur.