Ticaretin esas kurumları şirketlerdir. Şirketler ticari faaliyetlerinden gelir yaratıp kâr elde ederler. Bu kârlarla, nakit akışları ve ödünçlerle yatırım yaparlar ve faaliyetlerini sürdürürler.
Gelir veya kaynak yaratmanın diğer kurumları vakıflar, dernekler ve görünmez holdinglere dönen cemaatler ve tarikatlardır.
Vakıflar kâr amacı gütmez
Vakıflar, gerçek veya tüzelkişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzelkişiliğe sahip mal topluluklarıdır.
Vakıfların kaynakları vakfedilen malların getirdiği gelirler, bağışlar, yardımlar ve yaptıkları iktisadi işletmelerden elde ettikleri gelirlerden oluşur.
Vakıflar şirketlere ortak olabilir ve kâr payı elde edebilirler. Şirket kurmadan iktisadi işletme (tüzel kişiliği olmayan) de oluşturabilirler.
Vakıflar güvenilir kurumlardır
Vakıflar, devletin sıkı denetiminde olan kurumlar olduğundan, şeffaf olması gerektiğinden bağış ve yardımda bulunacak kişiler için güvenilir kurumlardır.
Amaç ve faaliyetlerini benimseyen bir hayırsever bu vakfa her türlü bağışı yapabilir. Taşınmazlarını bağışlayabilir.
Vakıflar sosyal sorumluluk projelerini sahiplenerek bu projelerin finansmanına daha kolay katkıda bulunabilirler.
Vakıflara bağışta bulunanlar ve vakıflar için önemli bir husus, Medeni Kanun’un 108. maddesi gereğince vakfedenin mirasçıları ile alacaklılarının, bağışlamaya ve ölüme bağlı tasarruflara ilişkin hükümler uyarınca dava haklarının saklı olması durumudur.
Dernekler vakıflara göre daha esnektir
Dernekler, gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzelkişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.
Hukuka veya ahlaka aykırı amaçlarla dernek kurulamaz.
Dernekler üyelerinden giriş ödentisi ve yıllık ödentiler alırlar. Sosyal kulüplere giriş ciddi bir tutar oluşturur.
Dernekler de vakıflar gibi bağış ve yardım alabilir, iktisadi işletmeler yoluyla da gelir elde edebilirler.
Cemaatler havuz sistemi ile kaynak yaratıyorlar
Cemaatler kurdukları vakıflara ve derneklere bağış ve yardım toplarlar. Bu bağışlar gönüllü, zorunlu ve vergi gibi belli dönemlerde alınan katkı paylarıdır.
Gönüllü bağış toplamalarda dini inançlarla ikna söz konusudur. Zorunlu bağış ve yardımlarda daha çok aidiyet duygusu öne çıkar. Cemaatin üyesi iseniz mutlaka havuza kaynak aktarmanız gerekir. Vergi gibi toplanan bağış ve yardımlarda cemaat kurallarına tabi olmanın getirdiği zorunluluk esastır.
Cemaatlerin kaynak toplamada temel sistemi havuz sistemidir. Bu güven esasına dayanır. Diyelim ki bir cemaat bir yurt yapacaktır. Bu yurt yatırımını gerçekleştirecek şirket ortaklarına -ki bu kişiler mutemet ve muteber kişilerdirpara verirler. Bu bir anlamda bağış ve yardımdır. Bu paralar şirket ortaklarının parası gibi şirkete sermaye payı olarak girer. Bağışçıların ismi ve cismi ortalıkta görünmez.
Cemaatler dernekleri etkin kullanır
Cemaatlere gönül vermiş veya üyesi olmuş kişiler iş ve sosyal dayanışmalarını dernekler vasıtasıyla yürütürler.
Bu dernekler vasıtasıyla birbirlerini tanır ve ilişkilerini güçlendirirler. Genellikle sosyal dayanışma dernekleri biçiminde kurulurlar.
Kamu hizmeti yatırımları vakıflar aracılığı ile yapılır
Üniversite, ortaöğretim, meslek okulları, araştırma kuruluşları gibi eğitim, kültür ve sanat kurum ve kuruluşları vakıflar aracılığı ile kurulur.
Bu kurumların kurulmasında vakıflar önemli işleve sahiptir.
Vergi avantajları ve nitelikleri nedeniyle vakıflar bu tür yatırımlara gerekli bağış ve yardımları sağlayabilir.
Üçgenin sırrını kimse bilemez!
Kurulan dernek, vakıf ve cemaatlerin yapısı bir üçgen gibidir. Üçgenin üç bölümü vardır. Alt büyük bölüm dernek, vakıf ve cemaatlerin farkındasız, iyi niyetli, yukarılarda ne olup bittiği ile ilgilenmeyen, belirleyici gücü olmayan büyük yığınlardan oluşur.
Orta bölüm bir ölçüde cemaat, dernek ve vakıflarda esas amaçların yerine getirilmesinde bir miktar güçleri vardır. Ancak yine de belirleyici işlevleri yoktur.
Üçgenin üst ucu dar kadro ve esas unsurlardan oluşur. Amaçlar, stratejiler, tüm ilişkiler bu bölüm tarafından gerçekleştirilir. Özellikle cemaatler ile özel amaçları olan dernek ve vakıflarda üst bölüm gizemli bölümdür.
Kaynak havuzunun da yöneticileri bu bölümdedir.
Haksız kazanç amacıyla kaynak yaratmak üzere kurulan vakıf, dernek ve cemaatlerin önüne geçmenin en etkili yolu “nerden buldun” diyerek kaynağın sorgulanmasıdır.
Mümkün mü? Takdir sizin...
