Geçen hafta ekonomide yaşananların bir krize yol açmayacağı görüşünde olanların düşüncelerini size aktarmıştık. Bugün de ekonomide ciddi bir kriz olacağı beklentisi içinde olanların görüşlerini aktaracağız. Biz de aynı kaygıları taşıyoruz.
Ekonomi küçülecek
2014’te iyimser olanların iddia ettikleri gibi yüzde 4 büyümenin gerçekleşmesi mümkün değil. Büyüme oranı yüzde 2-2.5 olacaktır.
IMF ve Dünya Bankası da Türkiye’nin 2014 ve 2015 büyüme oranları ile ilgili tahminini bu aralığa çekmiş durumda.
Bu da işsizlik demek, 3 milyon olan işsizimizin artması demek.
Enflasyon oranı yüksek
Enflasyon oranının yüzde 9 -10 olması ürkütücü. Küçülen bir ekonomide enflasyonun yüksek olması stagflasyon olarak adlandırılıyor ki hiç de hoş olmayan bir durum.
İç talep daralması fiyatları aşağıya çekmeyecek. Döviz kurlarındaki artışın etkisi yeni yeni piyasalara yansıyacak. Zamlar başladı bile ve devam edecek.
Faizin yüksek kalması şart
Eğer küresel ekonomide daralan likiditeyi Türkiye’ye çekmemiz gerekiyorsa faizlerin diğer yükselen ekonomilerde uygulanan faiz oranlarından daha yüksek olması gerekir.
Şu anda 130 milyar dolar kısa vadeli borcumuz var.
Cari açığımız 62 milyar dolara düşmesine rağmen (Ocak-Şubat ayında dış ticaret dengesindeki olumlu gelişme bu azalmaya neden oldu) hâlâ milli gelire oranı 7-8 seviyesinde ve tehlikeli sınırda olmaya devam ediyor.
Cari açık ve borçlarda kullanılabilecek net döviz rezervleri de 30 milyar dolar civarında; yani yeterli değil.
2013’te cari açık yüzde 46 oranında portföy yatırımları ve kısa vadeli sermaye ile yüzde 15’i uzun vadeli ve doğrudan yabancı yatırımları ile finanse edildi. Yani cari açığın neredeyse yarısı sıcak para ile finanse edildi. Bu zaten ekonomik kırılganlığın en büyük sebebi.
Faiz indirimi talebi de şiddetli
Başta Başbakan olmak üzere iş dünyası faizlerin inmesinin gerekli olduğunu savunuyor. Erdem Başçı, bu taleplere Merkez Bankası’nın bağımsız olduğu anlamına gelecek bir çıkış yaparak hayır, dedi ama gecelik faizlerde yaptığı dolaylı indirimlerle de herkesi şaşırttı.
Faiz indiriminin yapılması kurları tekrar hareketlendirir ve başa döner diye büyük kaygı duyuluyor.
Bu kararsız ve net olmayan tavırların Merkez Bankası’nın itibarını daha da aşağıya çekeceği belirtiliyor.
Moody’s negatif düşünüyor
Fitch ve Standart&Poors Türkiye’nin durağan görünümünü değiştirmezken Moody’s AKP çevrelerini kızdıracak bir şekilde durağan görünümü negatife çevirerek Türkiye ekonomisi hakkında negatif düşündüğünü net biçimde ortaya koymuş oldu ki, bu negatif düşünce bir süre sonra Türkiye’nin “yatırım yapılabilir ülke” pozisyonundan çıkarılması demektir.
Doların 2.5 olacağı öngörülüyor
ABD’de yerleşik yatırım bankası Goldman Sachs, Türk Lirası’ndaki değerlemenin sürdürülemez olduğunu 6-12 aylık süreçte doların 2.5 TL olacağını öngördü.
Faiz indirimi olursa doların tutulamayacağı kaygısı da birçok ekonomist tarafından paylaşılıyor.
Kriz sebepleri bir değil, birçok…
- Volatilite hâlâ çok yüksek. Seçimlerin etkisi bir hafta sürdü. Rusya ve ABD gerginliği, Suriye ile ilgili sorunlar, Kürtlerin talepleri ve Kürt sorunundaki belirsizlikler, Cumhurbaşkanlığı seçimi, cemaat-AKP gerginliğinin tırmanarak devam etmesi, küresel ekonominin büyümesindeki olumsuz beklentiler, hükümetin antidemokratik uygulamalarına devam edeceğinin belli olması, Başbakan’ın gerginlik yaratmayı seçimlere kadar sürdürmeye kararlı gözükmesi, ekonomideki tansiyonun artacağını gösteriyor.
- Makro ekonomik göstergelerde belirli değişme yok.
- Fed parasal sınırlamaya devam ediyor. Faiz artırım kararını yaz sonuna çekebilir.
- Kredi notları düşme eğiliminde.
- Ekonomik durgunluk, enflasyon ve işsizlik bir arada.
- 2014 ve 2015 büyüme oranları yüzde 3’ü geçemeyecek.
- Cari açık ciddi bir tehlike arz etmeye devam ediyor. Sıcak para da azalma var. Eskisi gibi sıcak para gelmeyecek. Cari açığın finansmanında alışageldiğimiz ve bizi uyutan sıcak paranın sonuna gelindi.
Yani tüketen ekonomi ve sıcak para modeli ile yaratılan büyük canlılık ve saadet sona ermek üzere.. Bunun için tavsiyemiz; ülkemizin bugünlere tasarruf etmeyip tüketerek geldiğini unutmadan tasarruf etmek, harcamayı ölçülü yapmak…
