Emekli aylığı hesaplamalarında; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan, her yılın Aralık ayına göre en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı (TÜFE) ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızı (GH) oranlarının, aylık artışlarında ise altı aylık TÜFE oranlarının kullanılması ve bu oranların bazı yıllar düşük, bazı yıllar ise yüksek olması, emekli aylığı miktarı yönünden bazı yılları avantajlı hale getirmektedir. Bu durum, yeni olmayıp SSK aylık hesaplamalarında TÜFE ve GH’nin kullanıldığı 2000 yılından itibaren söz konusudur. Ancak, aylık taleplerinde yıl avantajı özellikle enflasyon oranlarının yüksek olduğu dönemlerde daha çok hissedilmektedir.
SSK’lıların 2000, Bağ-Kur’luların ise 2008/Ekim ayından sonra emekli aylığı hesaplamalarında, gerek prime esas kazançların güncellenmesi gerekse karma sisteme göre hesaplanan kısmi aylıkların talep tarihine taşınmasında güncelleme katsayıları kullanılmaktadır. Güncelleme katsayısı; ilgili yılın, yıllık TÜFE oranının yüzde 100’ü ile yine ilgili yılın GH’sinin yüzde 30’u dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Talep yılı Ocak ayı itibariyle hesaplanan aylıklar, aylık başlangıç tarihine taşınırken Ocak ödeme döneminde, bir önceki yılın son 6 ayında (Temmuz-Aralık) gerçekleşen enflasyon oranında, Temmuz ödeme döneminde ise, talepte bulunulan yılın ilk 6 ayında (Ocak-Haziran) gerçekleşen enflasyon oranında artırılmaktadır.
Bağlanacak emekli aylığı miktarı yönünden 2024 yılında aylık talebinde bulunmanın, 2025 yılına göre daha avantajlı olduğunu ve aylık miktarında yüzde 30-35 oranında 2024 yılı lehine avantaj oluştuğunu Gazete köşemde birçok kez yazdım. 2024 yılı avantajı, SSK ve Bağ-Kur sigortalıları ile ilk defa 2008/Ekim sonrası devlet memuru olanları kapsamaktadır.
2024 yılını avantajlı hale getiren durum, 2024 yılında emekli aylığı hesabında en son kullanılan 2023 yılı güncelleme katsayısının yüzde 66.12 gibi yüksek oranda olması hem de 2024/ Ocak ve Temmuz dönemlerinde verilen aylık artışlarının kümülatif olarak yüzde 86.16 olmasıdır. Diğer bir durum ise, 2024 yılına ilişkin yıllık TÜFE tahminidir. Ülkemizin 2025-2027 dönemine ilişkin temel makro ekonomik hedeflerin yer aldığı Orta Vadeli Programda (OVP), 2024 yılı için yıllık TÜFE’nin yüzde 41,5, yine aynı yıl için GH’nin yüzde 3,5 olacağı tahmin edildi.
Öte yandan, TÜİK tarafından 2024/Ekim ayı TÜFE oranı yüzde 2,88 olarak açıklandı. Bu durumda, 2024 yılının ilk on aylık döneminde gerçekleşen TÜFE oranı yüzde 39,77 oldu. Geriye Kasım ve Aralık ayları kaldı.
2024 /Ocak ila Ekim Dönemi Tüfe Oranları
Merkez Bankası gerçekleşen son 10 aylık enflasyon oranından sonra yıl sonu enflasyon hedeflerini bir kez daha artırarak güncelledi. Merkez Bankası Başkanı Fatih KARAHAN, 2024 yılı sonu enflasyon tahmininin yüzde 44'e, yüzde 17,5 olan 2025 enflasyon beklentisini de yüzde 21'e yükseltildiğini söyledi.
Öte yandan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı IŞIKHAN, bu yıl emekli olacaklar ile 2025 yılında emekli olacakların aylıkları arasında oluşacak farkla ilgili çalışma yaptıklarını belirterek, "Hazine ve Maliye Bakanlığımız ile çalışıyoruz" şeklinde beyanda bulunmuş idi.
Ancak Bakan tarafından konuya ilişkin yapılan son açıklamada; “Emeklilik sistemiyle çok fazla oynamayı düşünmüyoruz. Çünkü sistemli ve başarıyla yürüyen bir sisteme müdahale ettiğinizde ki, biz tek başımıza da müdahale edemeyiz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak diğer bakanlıklarımızın da bu konuda hassasiyet gösterdiklerini biliyorum. Ancak burada konuyu ince eleyip sık dokumak gerekiyor. Bu tür durumlarla daha önceki yıllarda da karşılaştık. Tabii biz Sosyal Güvenlik Kurumu ve Bakanlık olarak, şu mesajı vermek isterim, çalışanlarımızın daha çok üretimine ve çalışmasına ihtiyacımız var. Sistemde ne kadar çok kalırlarsa bizim için, sosyal güvenlik sistemimizin geleceği açısından, sürdürülebilirliği açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum.” diyerek, 2024-2025 yılları emekli aylıkları arasındaki farkla ilgili herhangi bir çalışma yapılmayacağını söylemiş oldu. Herhalde konuyla ilgili yapılacak bir yasal düzenlemenin maliyeti, Hazine ve Maliye Bakanlığına kabul ettirilemedi.
2024 yılı TÜFE oranı yüzde 41,5 yerine yüzde 44 olarak gerçekleşse bile 2024 ile 2025 yılları arasındaki maaş farkı oranları şöyle olacak.
Asgari kazançlar üzerinden bildirilen sigortalılarda, oransal fark yüzde 30,15 olacaktır.
Ortalama kazançlar üzerinden bildirilen sigortalılarda, oransal fark yüzde 31,26 olacaktır.
Azami kazançlar üzerinden bildirilen sigortalılarda, oransal fark yüzde 31,38 olacaktır.
Not: Gerek 2024 gerekse 2025 talepli aylıklarda sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısı 12.600 olarak dikkate alınmış ve aylıklara ek ödeme dahil edilmemiştir.
Netice itibariyle, 2024 yılında emekli olanlar 2025 yılında emekli olacaklara göre yüzde 30 daha fazla emekli aylığı alacaktır. Bu büyük bir avantajdır. Dolayısıyla, özel sektörde çalışanlar en geç 31/12/2024, kamu sektöründe çalışanlar en geç 14/1/2025 tarihine kadar aylık talebinde bulunurlarsa bu avantajdan yararlanacaklardır. Bu avantajdan yararlanamayan sigortalıların, 2024 ve takip eden yıllarda TÜFE ve GH oranlarının; Orta Vadeli Programdaki tahmini rakamlara veya bunlara yakın oranlarda gerçekleşmesi halinde bu avantajı yakalayabilmeleri en az 5-6 yıl daha fazla çalışmalarına bağlı olacaktır.
