5510 sayılı Kanunda değişiklik yapan 9/1/2025 tarihli ve 7538 sayılı Yasanın engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanan ve sigortalılığı 2008/Ekim öncesi başlayan 4/a kapsamındaki sigortalıların emeklilik uygulamasını ortadan kaldırmasına ilişkin hükümleri, 15/1/2025 tarihinde Resmi Gazetede yayımlandığı tarih itibariyle yürürlüğe girmiştir. Uygulamanın usul ve esasları Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayımlanan 7/2/2025 tarihli ve 2025/4 sayılı Genelge ile duyurulmuştur. Genelgede; engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlandığını tespit ettirmiş olanlardan, uygulamanın değiştirildiği tarihten sonra ilk defa aylık talebinde bulunacaklarla ilgili açıklamalara yer verilirken, mevcut durumda bu kapsamda yaşlılık aylığı alanlardan kontrol muayenesi bulunanlarla ilgili yapılacak işlemler de belirtilmiştir.
SİGORTALILIĞI 2008/EKİM ÖNCESİ BAŞLAYAN ENGELLİ 4/A SİGORTALILARININ YAŞLILIK AYLIĞINA HAK KAZANMA KOŞULLARI NEDİR?
7538 sayılı Kanunla engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlara yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin 506 sayılı Kanunun geçici 87. maddesi ile 5510 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırıldığından, 7538 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği, 15/1/2025 (dahil) tarihinden sonra bu kapsamda talepte bulunanlara aylık bağlanmayacaktır. Diğer bir ifadeyle, haklarında düzenlenmiş geçerli vergi indirim belgesi olanlardan, 15/1/2025 tarihinden;
-Önce aylık talebinde bulunanlara 506 sayılı Kanun hükümlerine,
-Sonra aylık talebinde bulunanlara ise 5510 sayılı Kanunun 28. Maddesinin beşinci fıkrası ile geçici 6. Maddesinin yedinci fıkrasının (d) ve (e) alt bentlerinde belirtilen koşullara,
Göre yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
5510/28-BEŞİNCİ-GEÇİCİ M.6/ YEDİNCİ FIKRA/d ve e BENTLERİNE GÖRE ÇALIŞMA GÜCÜ KAYBI ORANI %60’IN ALTINDA OLANLAR
(4/a sigortalıları için)
15/1/2025 TARİHİNDEN ÖNCE ALINAN ENGELLİ RAPORLARI, 15/1/2025 TARİHİNDEN SONRA YAPILACAK YAŞLILIK AYLIĞI BAŞVURUSUNDA SGK TARAFINDAN NASIL DEĞERLENDİRİLECEK?
Engelli emeklilik uygulamasının kaldırılmasından önce alınan sağlık kurulu raporları ve bu raporlara istinaden engellilik derecesi belirlenen sigortalıların, 15/1/2025 tarihinden sonra aylık talebinde bulunmaları halinde, talep tarihinden önceki 6 ay içerisinde Kurumca yetkilendirilmiş hastanelerce düzenlenmiş durum bildirir sağlık kurulu raporu varsa bu raporları sevk işlemi yapılmadan, raporların son 6 ay öncesine ait olması halinde ise, yeniden sevk işlemi yapılarak, alınan sağlık kurulu raporları SGK sağlık kurulunca Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yeniden değerlendirilerek çalışma gücü kayıp oranı belirlenecektir. Kurum Sağlık Kurulunca, hafif (çalışma gücü kaybı yüzde 40-49 arası) ve orta (çalışma gücü kaybı yüzde 50-59 arası) düzeyde çalışma gücü kaybı oranı tespiti yapılacağı gibi, sigortalının kontrol muayenesine tabi tutulup tutulmayacağına da karar verilecektir. Kurum sağlık kurulu kararlarına itiraz, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna yapılabilecektir.
5510/28 MAD./BEŞİNCİ FIKRA KAPSAMINDA SEVK İŞLEMLERİ NASIL YAPILACAK?
2008/Ekim öncesi sigortalı olup, 15/1/2025 tarihinden sonra çalışma gücü kaybını tespit ettirmek isteyen 4/a kapsamındaki sigortalıların, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk işlemi yapılırken en az 16 yıl sigortalılık süresi ve 3700 prim gün sayısının olması şartı aranacak, bu şartı yerine getiren sigortalıların sevk işlemi yapılacak ve sevke ilişkin masraflar SGK tarafından karşılanacaktır. Ancak, 3700 prim gün sayısının hizmet borçlanması yapılması suretiyle tamamlanması veya primi ödenmiş gün sayısının 3700 günden az olması halinde sevk işlemi yapılacak, ancak sevke ilişkin tüm masraflar sigortalılar tarafından karşılanacaktır. Sevk işlemleri, sigortalıların en son bağlı bulunduğu SGK sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezlerince yapılacaktır.
YAŞLILIK AYLIĞININ HESABINA ESAS AYLIK BAĞLAMA ORANLARI NE OLACAK?
7538 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunun geçici 2. Maddesine eklenen fıkra ile 4/a kapsamındaki sigortalılardan 28. maddenin beşinci fıkrasına göre aylık talebinde bulunanların 2008/Ekim öncesi hizmet sürelerine ilişkin aylıklarının hesabında, aylık bağlama oranının 506 sayılı Kanunun mülga 61. Maddesi hükmüne göre belirleneceği öngörülmüştür.
Buna göre,
-2000 öncesi hizmetler esas alınarak gösterge sisteminde hesaplanacak aylığın aylık bağlama oranı, gösterge tablosundan bağlanacak aylıklar için yüzde 60’ın altında olmayacak ve 5000 günden eksik süreler için indirim yapılmayacaktır.
-2000-2008/Eylül arası hizmetler esas alınmak suretiyle 4447 sayılı Kanunla gelen sisteme göre hesaplanacak aylığın aylık bağlama oranı da yüzde 60’ın altında olamayacaktır.
-2008/Ekim sonrası hizmet süreleri esas alınmak suretiyle 5510 sayılı Kanunla gelen sisteme göre hesaplanacak aylığın aylık bağlama oranı, Kanunun 29. Maddesinin dördüncü fıkrası hükmüne göre hesaplanacaktır.
ENGELLİLİĞİ NEDENİYLE VERGİ İNDİRİMİNDEN YARARLANMASI NEDENİYLE 15/1/2025 TARİHİNDEN ÖNCE TARAFINA YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANANLARDAN KONTROL MUAYENE TARİHİ BULUNANLARIN, YENİ SAĞLIK KURULU RAPORLARI NASIL DEĞERLENDİRİLECEK?
7538 sayılı Kanunla, Kanunun geçici 10. maddesinin üçüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanarak yaşlılık aylığı bağlanmış olanlar hakkında 5510 sayılı Kanunun 94. maddesi ile 28. maddesinin beşinci fıkrası hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüştür.
Diğer taraftan, vergi indirim hakkını elde etmesi nedeniyle 15/1/2025 tarihinden önce yaşlılık aylığı bağlananların, SGK tarafından kontrol muayenesine gönderilmesi 3 şekilde olabilmektedir.
1-Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulunca engellilik derecesi tespiti yapılırken kontrol muayene tarihi konulması,
2-Hastanelerden aldıkları sağlık kurulu raporlarının gerçeği yansıtmadığı yönünde SGK’ya yapılan ihbar veya şikâyetler sonucunda, engellilik dereceleriyle ilgili tereddüte düşülenler,
3-SGK denetim elemanlarınca yapılan inceleme ve soruşturmalar sonucunda düzenlenen raporlarda kontrol muayenesine tabi tutulması istenenler.
SGK genelgesinde, yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı kontrol muayenesine gönderilenlerin işlemlerinde Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerinin esas alınacağı belirtilmiştir.
Bu şu anlama gelmektedir. Kontrol muayenesi bulunan bu kişilerin engellilik dereceleri daha önce hangi yönetmelik hükümlerine göre belirlenmiş ise, kontrol muayenesi sonrasında da engellilik dereceleri aynı yönetmelik hükümlerine göre belirlenecektir. Yani yönetmelik değişikliği nedeniyle herhangi bir hak kaybı olmayacaktır. Bu durum, Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğin “Kazanılmış haklar” başlıklı 15. Maddesine dayandırılmaktadır.
Yukarıda belirtilen 3 farklı nedenden dolayı kontrol muayenesine gönderilenlerin işlemleri ise şu şekilde sonuçlandırılacaktır.
1-Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulunca engellilik derecesi tespiti yapılırken kontrol muayene tarihi konulanlar:
Sevk edildikleri sağlık kuruluşlarından alınan sağlık kurulu raporlarında, engellilik derecesi yüzde 40’ın;
-Üstünde belirlenen ve aylık talep tarihi esas alınarak, yeni belirlenen engellilik derecesine göre aylık hakkı devam edenlerin işlemleri, sağlık kuruluşundan alınan rapora göre sonuçlandırılacaktır.
-Altında olan veya yüzde 40’ın üstünde belirlenmesine rağmen, aylık talep tarihi itibariyle engellilik derecesine göre aylığa hak kazanma koşullarını sağlamayan sigortalıların aylığı kesilecektir.
Aylığı kesilenlerin SGK aracılığı veya doğrudan il sağlık müdürlüğüne itiraz etmesi halinde, bu sigortalılar il sağlık müdürlüğünce hakem hastanesine sevk edilecek ve hakem hastane tarafından düzenlenecek rapora göre işlem yapılacaktır.
2-Hastanelerden aldıkları sağlık kurulu raporlarının gerçeği yansıtmadığı yönünde SGK’ya yapılan ihbar veya şikâyetler sonucunda engellilik oranlarıyla ilgili tereddüte düşülenler ile SGK denetim elemanlarınca yapılan inceleme ve soruşturmalar sonucunda düzenlenen raporlarda kontrol muayenesine tabi tutulması istenenler:
SGK tarafından bunlara, kontrol muayenesine tabi tutulacağına ilişkin bilgilendirme yazısı ile birlikte sevk yazısı da gönderilecektir. Bilgilendirme yazısının tarihi esas alınarak 3 ay sonrasına kontrol muayene tarihi oluşturulacaktır. Bu sigortalılar ilk raporu aldıkları sağlık kuruluşundan farklı bir sağlık kuruluşuna sevk edilecektir ve hastaneden alınan engellilik oranına göre işlemler sonuçlandırılacaktır. Rapora itiraz halinde yukarıda belirtilen itiraz sonrası süreç bu sigortalılar için de uygulanacaktır.
KONTROL MUAYENESİ SONRASI AYLIK HAKKI DÜŞENLER
Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanarak yaşlılık aylığı bağlananlardan, tabi tutuldukları kontrol muayenesi nedeniyle, yeniden belirlenen engellilik derecesine göre tahsis talep tarihi itibariyle aylığa hak kazanma koşullarını yerine getirmemeleri nedeniyle aylıkları kesilenlerin, yeniden yaşlılık aylığı talebinde bulunmaları halinde, bunlar hakkında 5510 sayılı Kanunun 28. Maddesinin beşinci fıkrası kapsamında değerlendirme yapılarak çalışma gücü kayıp oranları tespiti yapılacaktır.
