Bugün kamuoyunu en meşgul eden konulardan biri şüphesiz Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) hakkında Hükümet tarafından yapılan ve Meclise gönderilmesine günler kalan Çalışma. EYT çalışması aslında çok yönlü bir çalışma. Sonuçları sigortalıları ve işverenleri ilgilendirdiği gibi, Çalışmanın gereğini yerine getirmekle yükümlü üçüncü bir taraf ise Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK). EYT’lilerin emeklilik öncesi ve sonrası işlemlerini yapacak ve sonuçlandırılacak olan SGK ve personelinin iş yükü maalesef hep göz ardı ediliyor.
Sosyal güvenlik bir insanlık hakkı olduğu gibi, ülkemizde anayasal bir hak olarak da yerini almış. 2006 yılına kadar farklı norm ve standartlarla sosyal güvenlik hizmeti veren Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve Sosyal Sigortalar Kurumu, bu tarihte Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirilmiştir.
SGK gerek misyonu, gerek bütçesi, gerekse personel sayısı ve iş hacmi ile ülkemizin en önemli kamu kurumlarının başında geliyor.
SGK internet sitesi 2022/Ağustos dönemi verilerine göre SGK’nın iş yükünü oluşturan sigortalı, emekli ve sağlık sigortası yönünden bağımlıların sayıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Ülke nüfusunun nerdeyse tamamına hizmet veren SGK, bu hizmetleri merkezde 3.397, taşra teşkilatında 29.849 kişi olmak üzere toplam 33.246 (26371 memur, 945 sözleşmeli, 5930 işçi) personel tarafından yürütüyor.
Kurumun 3 temel mevzuat alanı var. Sigortalama ve emeklilik, İşveren uygulamaları ve Genel Sağlık sigortası. Mevzuat çok geniş ve değişken. Kesinlikle bilgi birikimi ve uzmanlık istiyor. 5510 sayılı Kanunla sosyal sigortalar uygulamalarında norm ve standart birliği sağlanmaya çalışılmış ancak, eski sigortalılar için mülga kanun hükümleri halen uygulanmaya devam edildiğinden, SGK çalışanı hem eski hem de yeni yasal düzenlemeleri bilmek zorunda. Kurum tarafından ayda 350-400 bin civarında emekli aylığı bağlanıyor. Ortalama aylık bağlama süresi 10 gün. Bunun yanı sıra sürekli yapılan yapılandırma ve ihyaya ilişkin düzenlemeler ile işler ekstra yoğunlaşıyor. En son 3600 ek gösterge ve beklenen EYT’lilere ilişkin düzenleme sonrası SGK çalışanlarının yükü oldukça artacak.
Peki SGK çalışanları bu kadar iş yoğunluğunun üstesinden gelecek bir motivasyona sahip mi?
Eşit işe eşit ücret parolasıyla çıkartılan 666 sayılı KHK ile SGK personelinin özlük haklarında kayıplar olmuş. Personelin ikramiyeleri, ek ödemeleri ve fazla mesai ücretleri kesilmiş. Hizmetlisinden, şube müdürüne, eczacısından doktoruna kadar tüm çalışanlar mağdur edilmiş. Halbuki SGK’nın mevzuat ağırlıklı iş yüküne bakıldığında personelinin; Kurum hafızası ve bilgi birikimi, Kurum vizyonuna katma değerleri, hızlı sorun çözme ve kriz yönetimi, teknolojik gelişmelere uyum ve kullanma becerisi ile diğer kamu kurum ve kuruluşlardaki ortalama memur profilinin çok üstünde oldukları görülüyor. SGK, memur-şef-şube müdürü hiyerarşisinde Kurum çalışma disiplini ve bilgi aktarımının en güzel örneği aslında.
Ancak gelinen noktada, 666 KHK ile birçok özlük hakları elinden alınmış sürekli artan iş yükü ve sorumluluklar ve kötü yönetim ile motivasyonları iyice bozulan yetişmiş personel, gerek görev-sorumluluk-ücret dengesizliği ve gerekse kariyer planlaması sorunu nedeniyle çok daha az sorumlulukla aynı maaşı alabilecekleri ve kariyer planlaması yapabilecekleri başka kurumlara geçmenin yollarını arar hale getirilmiş.
İş yoğunluğu SGK’na benzer diğer kamu kurumlarına bakıldığında; İŞKUR çalışanları için iş ve meslek danışmanlığı, Adalet Bakanlığında çalışanlar için “Adalet Hizmetleri Tazminatı”, Sağlık Bakanlığınca sağlık çalışanlarına “Döner Sermaye Ödemeleri”, Milli Eğitim Bakanlığınca öğretmenlere “Ek Ders Ücretleri”, Belediyelerce ödenen “Denge Tazminatı” gibi daha birçok kurum için örneklendirilecek yöntemlerle çalışanlarına ek imkanlar sunulduğu görülüyor. SGK çalışanlarına iş yoğunlukları nedeniyle yapılan farklı bir ödeme bulunmuyor.
3600 Ek gösterge ve EYT’lilere ilişkin düzenlemeler nasıl bir iş yükü getirecek?
SGK çalışanları mevcutta zaten çok yoğun olan rutin işlerine ek olarak son günlerde yapılan iki düzenleme ile olağanüstü bir çalışma dönemine girmiş durumdalar. Bu düzenlemeler;
1.3600 Ek Gösterge Düzenlemesi:
Kamuoyunda 3600 ek gösterge çalışması olarak bilinen aslında tüm memurların ek göstergelerinde değişiklik meydana getiren yasal düzenleme 15/1/2023 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu düzenleme hem çalışan hem de emekli olan tüm memur ve bunların hak sahiplerini kapsıyor. Yasal düzenleme ile tüm memur ve memur emeklilerinin ek göstergelerinde artış oldu. Hatta ek göstergesi olmayan memura bile ek gösterge verildi. Bu durumda, halen çalışmakta olan 3.217.720 memur ile 2.396.226 memur emeklisi olmak üzere toplam 5.613.946 memur için SGK tarafından işlemler başlatılmış olup, çalışmaların Aralık ayının sonunda sonuçlandırılması bekleniyor.
2. EYT’lilere İlişkin Açıklanacak Düzenleme:
EYT çalışmasının getireceği iş yükü daha ayrıntılı. İlk defa 8/9/1999 öncesi sigortalı olanları kapsayan (8/9/1999 öncesi çalışmaya başlayan yaklaşık 5,5-6 milyon arasında kişi bulunduğu tahmin ediliyor) bu çalışma için;
-8/9/1999 öncesi çalışmaya başlayanların müracaatları dışında bu tarihten sonra çalışmaya başlayanların da “kapsamda olup olmadıkları” hususunda müracaat etmeleri bekleniyor. Müracaatlar yazılı olabileceği gibi, şifahen bilgi alma talepleri de yoğunlaşacak.
- EYT’liler tarafından Kuruma önce, “Ne Zaman Emekli Olurum” dilekçesi verilecek ve gelecek cevaba göre (cevapların gecikmesi çok muhtemel) borçlanma başvuruları olacak, EYT’liler Kurum cevabını beklemeden, yılbaşında borçlanmalara gelecek zamdan etkilenmemek için eksik prim gün sayılarını tamamlamak amacıyla borçlanma başvurusunda bulunacak.
- Bakan Vedat Bilgin’in en son yaptığı açıklamada da belirttiği üzere, EYT çalışmasında yaş şartının kaldırılması halinde yaklaşık 1,5 milyon kişi emekli olabilecek durumda. Bunların aylık talebinde bulunması halinde, emeklilik dosyaları (hizmetlerinin toplanması, birleştirilmesi) hazırlanacak, bilgisayar ortamına girişleri yapılacak ve aylık bağlama işlemleri tamamlanacak.
Aslında SGK çalışanları böyle büyük ve kapsamlı çalışmaları daha önce de yaptı. En iyi örnek 2000 öncesi SSK emeklilerinin aylıklarına intibak yapılması. Düzenleme 2013/Ocak ayında yürürlüğe girdi ancak 2012 yılında bir yıl boyunca merkez teşkilatında çalışan yaklaşık 500-6000 personel tarafından 2,5 milyon dosya manuel olarak incelendi ve bilgileri bilgisayar ortamına aktarıldı.
Vesselam EYT’lilerin müracaatlar başladı bile.
O zaman birileri de SGK çalışanlarının taleplerine ve sesine kulak vermeli! SGK çalışanları ne istiyor?
SGK çalışanı 666 KHK ile elinden alınan hakları geri istiyor (ikramiyelerinin yeniden ödenmeye başlanması, ek ödeme oranlarının artırılması, fazla mesai ücretlerinin sürekli olarak ödenmesi).
SGK çalışanı benzer birçok kamu kurumunda çalışanlarına farklı adlar altında yapılan tazminat ödemesi istiyor. Yani özel hizmet tazminatlarının “Sosyal Güvenlik Tazminatı” adı altında en az 50’şer puan artırımlı olarak ödenmesini istiyor.
SGK çalışanı Maliye Bakanlığında olduğu gibi, yaptığı işin niteliğine göre uzmanlık, (emeklilik uzmanı, işveren uzmanı, sigortalama uzmanı..vs) kadroları istiyor.
SGK personel sayısının artırılmasını istiyor.
