Soru: 1994 doğumlu zihinsel engelli oğlum var. Meslek okulundan sonra çalıştı ve toplamda 1800 gün prim ödedi. Çalışmaya başlamadan önce engel oranı yüzde 50’ydi. Sonraki yıllar psikiyatrik (obsesif kompulsif bozukluk) rahatsızlıkları artınca çalışamaz duruma geldi. Sağlık kurulu raporu yüzde 94 engelli -ağır engelli- çalışamaz kararı ile çıktı. 5 yıllık çalışma ve 1800 gün prim ödeme nedeniyle bakıma muhtaç raporu ile SGK’ye başvurduğumuzda “doğuştan engeli var, malulen emekli olamaz” gerekçesiyle ret kararı verildi. Sigortalılık başlangıç tarihi 2013/Temmuz. Oğlum hangi koşullarda emekli olur? Ekrem A.

5510/madde 25’e göre çalışma gücünün, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu’nca tespit edilen sigortalı malul sayılıyor.

Ancak sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün yüzde 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse sigortalı bu hastalık veya engelliliği sebebiyle malullük aylığından yararlanamıyor. Bu durumda olanlar için yaşlılık sigortasında düzenleme bulunuyor. 

İlk defa çalışmaya başladığı tarihte 5510 sayılı kanuna göre malul olanlara 28. madde/dördüncü fıkraya göre yaşlılık aylığı bağlanıyor. Buradaki koşul ise en az 15 yıldan beri sigortalı olup en az 3960 gün prim ödemiş olmak. 3960 günlük süre de kademeli olarak uygulanıyor. Kanunun geçici 6. maddesinde 3960 günlük süre ilk defa; 2008/Ekim ile 31/12/2008 arasında işe girenler için 3700 gün, 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı olanlar için her takvim yılı başında 3700 güne 100 gün eklenmek suretiyle 3960 günü geçmemek üzere uygulanıyor. Diğer bir ifadeyle, 3960 gün koşulu ilk defa 2011 yılından sonra çalışmaya başlayanlar için uygulanıyor. 

Buna göre, SGK sağlık kurulunca oğlunuz hakkında “ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malul olması nedeniyle malullük aylığından yararlanamaz” kararı verildiyse oğlunuza malullük aylığı bağlanmaz ve ilk defa 2013 yılında sigortalı olduğundan 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3960 prim ödeme koşullarını yerine getirmesi halinde yaşlılık aylığı bağlanır. Sigortalıların ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malul olduğunun tespiti, bir defa yapılan bir tespittir ve bu değişmez. Dolayısıyla oğlunuz 3960 prim gün sayısını doldurup yaşlılık aylığı talebinde bulunduğunda malullük yönünden yeniden bir tespit istenmeksizin yaşlılık aylığı bağlanır.

3201 SAYILI YASA KAPSAMINA GİRMEMDE BORÇLANMA SÜRESİ NE KADAR ETKİLİ?

Soru: 1973 doğumluyum, sigortalılık başlangıcım 4/a kapsamında 24/8/1987 ve Türkiye’de bu kapsamda 4380 prim günüm var. Eksik olan 1000 günümü 2020 yılında 3201 sayılı yasa kapsamında yurtdışı borçlanması yaparak tamamladım ve EYT kapsamında emekli oldum. Yurtdışı borçlanması yaparak emekli olduğum için emeklilik sonrası yurtdışında bir işte tam zamanlı çalışırsam emekli maaşım kesilirmiş. Sadece eksik olan 1000 günümü borçlandığımdan 3201 sayılı yasaya tabi miyim? Bilgi Hasan Ç.

3201 sayılı kanunun 6. maddesinde, yurtdışı hizmet sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan, tekrar yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanların aylıklarının, tekrar çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren kesileceği öngörülmüş. Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, 3201 sayılı kanuna göre borçlanma yapmak suretiyle aylık bağlananların tekrar yurtdışında çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilmekte. Konuyla ilgili aldığınız bilgi doğru. Aylık bağlandıktan sonra çalışmamanız ve sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamanız gerekiyor. Burada borçlanma yaptığınız sürenin bir önemi bulunmuyor. 3201 sayılı kanun kapsamında borçlanma yapmış olmanız nedeniyle bu hükme tabi oluyorsunuz. 

ÖLEN BAĞ-KUR’LU BABADAN AYLIK BAĞLANIR MI?

Soru: Şirketimizde çalışanlar 4/a kapsamında. Bir kadın arkadaşımız bu yıl sonunda emekli olacak. Bağ-Kur emeklisi olup vefat eden babasından yetim maaşı almak istiyor. Kendisi alamazsa Emekli Sandığı emeklisi kardeşi alabilir mi? A. Murat Y.

Ölen Bağ-Kur emeklisi babanın, kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanması için kız çocuğunun; bekâr, dul veya boşanmış olması, çalışmaması ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık almaması gerekiyor. Dolayısıyla SSK’den emekli olacak arkadaşınızla onun Emekli Sandığı’ndan emekli olan kız kardeşine ölen babalarından dolayı aylık bağlanmaz.