Gezi’den on gün arayla Brezilya isyanı çıktığında, göstericiler; “Aşk bitti. Burası artık Türkiye!” sloganı atmıştı.

Bunu “küresel modelin palavraları artık bitti!” diyerek basitleştirmek de mümkün.
İslami kapitalizm adına öncelikle “ılımlı İslam modeli” olarak parlatılan Türk mucizesinin balonu patladı…
Bunu, Brezilya mucizesinin sürpriz sonu izledi…
Baktık ki ne görelim?
BRICS kodlamasıyla yere göğe konamayan yükselen ekonomiler (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika) kulübünün başını çeken Brezilya, meğer blöfmüş…
Bir milyon kişiyi sokaklara döken gösterilerin ardından, dünyanın “6. ekonomisi” diyerek pohpohlanan Brezilya’nın aslında hâlâ iri bir hammadde ihracatçısından başka bir şey olmadığını öğrendik.
“Brezilya’nın orta sınıfları neden molotof atıyor?” başlığı altında dün okuduğum bir yazı örneğin; “Hangi ekonomik mucize” diye soruyor, ardından şöyle devam ediyordu:
“Brezilya ekonomisi hâlâ tipik bir sömürge ekonomisinden başka bir şey değil. İmalat sanayii sürekli irtifa yitiriyor, ileri teknoloji kalkışa geçmiyor. Brezilya’nın ekonomik mucizesi, yeni orta sınıfların tüketim açlığından öteye gitmiyor. Birkaç yıl öncesine dek ancak karınlarını doyurabilen insanlar, evet artık taksitle TV, soğutucu, mutfak robotu alıyor. Ama burada Çin hızıyla büyüyen şey sanayileşmekte olan ekonomi değil, orta sınıflar. Orta sınıf Brezilya’da toplam nüfusun artık yüzde 60’ı ki, bu da 110 milyonluk bir insan topluluğuna karşılık geliyor. Bu insanlar yurtdışından ithal edilen düşük kaliteli malları tüketip, habire borçlanıyorlar...” (Il Foglio, 22 Haziran 2013)

Çakma orta sınıftan gerçek olana

Küresel düzenin sözde yükselen ekonomilerini bundan daha öz ifade eden bir saptama olamaz.
Üç yıl önce -bir başka BRICS ülkesi- Hindistan’a gittiğimde; methedilen Hindistan mucizesini de aynen böyle anlatmışlardı:
“Her yıl burada” demişlerdi: “Orta sınıfa 30-40 milyon kişi katılıyor. Bunlar her yıl saflarına 30-40 milyonun eklendiği yeni tüketim orduları demek!”
“Yaşam kalitesi”, “kalkınma” ve “gelişmişlik” ölçütlerinin kıstas alındığı klasik büyüme modelleri, yaşadığımız küresel düzende başka deyişle epeydir rafa kalkmış; “BRICS” parolasıyla böylece tam ne olduğu bilinmeyen yeni bir “orta sınıf muhasebeciliği” ortaya atılmıştı.
Ekonomik gelişmişlikle otomatik olarak özdeşleştirilmesi beklenen ve tanım olarak kulağa hoş gelen bu yeni “orta sınıf” saplantısı; tüketim ekonomilerine yeni adım atan bu ülkelerde aslında gelişmiş ülkelerdeki karşıtlarından farklı bir şeydi…
Gelişmiş ülkelerde “orta sınıf”tan anlaşılan şey burjuvazi olurken Hindistan’da sözgelimi “cep telefonu” alabilen kişiler kafadan orta sınıfa terfi etmiş sayılıyordu…
Brezilya isyanı Brezilya’daki durumun da işte bundan uzak olmadığını gösteriyor.
Küresel ekonomide sayılardan ibaret olan tüketicilere, bu ülkelerin hepsinde anlaşılan büyük bir anlam kayması/aldatmacasıyla “orta sınıf” deniyor.
Brezilya’da on gündür sokaklarda isyan eden kitleler; anladığım kadarıyla artık bu çakma orta sınıf aldatmacasına karşı çıkıyor.
Brezilya’nın yüz kentine yayılan gösterilerde sokakları dolduran kalabalıklar; “Biz yalnız birer cep telefonu tüketicisi olmayı kabul etmiyoruz. Eğer orta sınıfsak, gerçek orta sınıf gibi yaşamak istiyoruz!” demeye getiriyorlar…

‘Dilma Rousseff şaşkın’

Yüksek vergiler karşılığında sunulan kalitesiz hizmetler ve politikacıların yolsuzluğundan yakınıyor; iktidara koltuk değnekliği yapmaktan başka işlevi olmayan medyaya tavır alıyor; sağlık-eğitim gibi… gelişmiş ülkelerde orta sınıflara sağlanan yüksek kalitedeki hak ve hizmetleri talep ediyor ve “Brezilyalılar gözlerini açtı!” sloganını bayrak ediniyorlar.
Brezilya siyasi sınıfı bu ani paradigma değişikliği karşısında şaşkın.
Erdoğan’dan farklı olarak göstericilerle empati köprüsü kurmak yolunu deneyen Devlet Başkanı Dilma Rousseff, gösteri kültürüne hayli aşina olan sol geçmişine rağmen, bugün tam manasıyla ne yapacağını bilemiyor.
Uyanışın aniliği ve göstericilerin taleplerinin genişliği, çeşitliliği; Brezilya devlet başkanının içinden kolay çıkamayacağı bir krize itmiş gibi…
Yeni kuşak tüm gösterilerdeki gibi, Brezilya’nın öfke patlamasında da sivrilen bir lider, öne çıkan bir siyasi formasyon yok. Türkiye’deki gibi Brezilya’da da göstericilerin ezici çoğunluğu Y-kuşağı gençliği: Yüzde 53, 25 yaş altındaki gençlerden oluşuyor….
Yüzde 71 hayatında ilk kez gösteriye katılıyor...
Gene aynı Türkiye’de olduğu gibi futbol (Hulk, Neymar) ile gösteri dünyasının (Caetano Veloso, Gisele Bundschen) önde gelen isimleri ve aydınlar (Paulo Coelho) eylemleri ön safta destekliyorlar. \t
Ancak Türkiye’den çok farklı olarak bu ünlülerden hiçbiri, bizde yaşanan rezil cadı avına muhatap olmuyor.