Bugün Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’a girdiği gün… yani “Fetih”in 558. yıldönümü. Ben ise yıllardır ihmal ettiğim bir borcumu ödemeye çalışarak kaynaklarda “Manevi Fatih” olarak anılan, Fatih’in hocası Akşemsettin’ten söz edeceğim.

“Borcum” diyorum, çünkü İstanbul’un Fatih ilçesindeki Akşemsettin İlkokulu’nda okurken her fetih yıldönümünde, öğretmenimiz Süreyya Hanım derdi ki; “Bu günlerde Fatih’in hocasını da anmalı, okulumuzun adını aldığı bilge insanı yâd etmeliyiz.”

O yıllardan beri 29 Mayıs’larda Akşemsettin’i hep hatırladım ama “hatırlatmak” nasip olmadı... Yıldönümlerinde Fatih’le birlikte hocasını da anmamız gerektiğini söylediğim belediye başkanları da “haklısın” dediler ama o kadar… Bu yüzden ben de onca yıllık gecikmişliğimin ezikliğiyle, 29 Mayıs’taki köşemi Akşemsettin’imize adıyorum.

Ayağa kalkmamıştı

Birçok belgeye göre, Fatih 19 yaşındayken kente girdiğinde, kendisini yetiştirerek o muhteşem güne hazırlayan, hatta teşvik eden, kararlılığını sağlayan hocası Akşemsettin de yanındaydı... Rivayete göre Fatih bir gün haber vermeden çadırına girdiğinde, hocanın “ayağa kalkmaması”na şaşırmış ve çok içerlemişti; diğer hocalar: “Bir nedeni vardır, elini öpüp öğrenmelisin” deyince o gece yine ziyaretine gitti…

Bu kez padişahı ayakta karşılayan Akşemsettin’le sabaha kadar sohbet ettiler. Hocasının ayağa kalkmayarak Fatih’e verdiği ders ise “alçakgönüllü”lüğünü terk ettiği yönündeki gözlemleri ve kaygılarıydı… İstanbul’u almak ne kadar önemliyse, “kendini beğenmemiş” kişiliğini sürdürmesi de o kadar önemliydi..

‘Göynüklü Hamza’

Asıl adı Muhammed bin Hamza olan Akşemsettin’e bu isim, hem saç ve sakalının aklığından hem de beyaz giysilerinden ötürü verilmişti. 1390 yılında Bolu’nun Göynük ilçesinde doğmuş; İstanbul’un alınışından 6 yıl sonra doğduğu kentte yaşamını noktalamıştı...

Henüz 7 yaşındayken babasıyla Amasya’nın Kavak beldesine yerleştiğinde, okumaya ve bilime merakı herkesin dikkatini çekmişti… Genç yaşta Osmancık’a müderris tayin edildi. Ancak aklı, dönemin ünlü düşünürü Hacı Bayram-ı Veli’nin öğrencisi olmaktaydı.

Israrlı çabalarıyla muradına erdi. Bir süre Ankara’daki Hacı Bayram Camii’nin çilehanesinde çilesini çektikten sonra tıp biliminde yoğunlaştı; bulaşıcı hastalıkların uzmanı oldu ve Hacı Bayram-ı Veli’den, bugünkü diplomanın karşılığı olan “ilimde icazet”ini aldı.

‘TIP’taki önderliği

Bu eğitiminin sonunda yazdığı “Maddet-ül-Hayat” adlı kitabında diyor ki; “Hastalıkların insanlarda birer birer ortaya çıktığını sanmak yanlıştır. Hastalıklar insandan insana bulaşır. Bu, gözle görülemeyecek kadar küçük fakat canlı tohumlar vasıtasıyla olur.”

Hocamızın bu saptamasını Fransa’da, tam “400 yıl” sonra Pasteur dile getirmiş, ancak Batı bilimi bulaşıcı hastalıkların ilk kâşifi olarak Akşemsettin’i asla anmamıştır.

Hele hocamızın kanserle uğraşmasını; hatta Sadrazam Çandarlı Halil Paşa’nın oğlu Kazasker Süleyman Çelebi’yi tedavi etmesini de Batı’nın tıp tarihi yazmaz; biz de bilsek de sözünü etmeyiz!..

‘O’ günü bilmişti

Kuşatma başlamıştı; ancak surlar aşılamıyordu. Fethin gecikmesi nedeniyle baş gösteren moral bozukluğunu “fetih günü”nü aynen bildirerek gideren ise Akşemsettin’di… İstanbul alındıktan sonra camiye dönüştürülen Ayasofya’daki ilk cuma hutbesini okuyan da…

Fatih’in İstanbul’da kalmasını istemesine rağmen “ahir ömrü” için doğduğu kent Göynük’e yerleşti... 1459’da öldüğünde, Süleyman Paşa Camisi’nin bahçesine defnedildi.

Yolunuz düşerse, “fethin manevi önderi” için siz de içinizden gelen en güzel sözleri türbesinin başında fısıldayın...