Uygarlık Tarihinin Ölümsüz Hocası

70’li yıllar... şimdiki adı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan “Devlet Güzel Sanatlar Akademisi”ndeki öğrenciyiz.

Dönemin bugüne göre çok daha “ileri” olan “demokratik üniversite ortamı”nda, Akademi’nin Mimarlık Bölümü’ndeyim… yine şimdikine göre çok daha “özerk” de olan akademik yönetimin, eğitimin içeriğiyle ilgili kararlarına da söz ve oy haklarımızla katılıyoruz.

O yılın son yönetim kurulu toplantısında, akademi başkanımız rahmetli Prof. Feridun Akozan bize yani mimarlık, resim, heykel ve dekoratif sanatlar bölümlerinin öğrenci temsilcilerine dönerek sordu:

“Gelecek yılın müfredatıyla ilgili bir öneriniz var mı?”

Bu ani soru için hazırlıksızdık ama aylardır aramızda konuştuğumuz bir dileğimiz vardı… öğrenci temsilcilerinin sözcülüğünü üstlenerek “var” dedim ve ekledim: “Dört bölümün ilk seneki ortak dersleri arasında uygarlık tarihinin de yer almasını istiyoruz!”

Prof. Akozan “Nasıl yani?” dercesine baktı; çünkü zaten “uygarlık ve sanat tarihi” diye ortak bir dersimiz vardı. Her zamanki kibarlığıyla “Açıklayınız efendim” der demez aklımdan geçenleri sıraladım:

“Şişli’deki Siyasal Bilgiler Akademisi’nden Prof. Server Tanilli’nin ‘uygarlık tarihi dersi’ni zaman buldukça arkadaşlarla izliyoruz. Sadece sanatın değil, toplumsal tarihin uygarlıkla ilişkisini de öğretiyor. Bize de içeriği ‘bu’ olan bir uygarlık tarihi dersi lazım! Mimarlık, resim, heykel ve tüm sanatların, insanlığı, düşünceyi, aydınlanmayı nasıl etkilediğini ve nasıl etkilendiğini biz de öğrenmek istiyoruz.”

Toplantıya katılan bölüm başkanlarının ve kıdemli hocaların çoğu “öğrenciler haklı” derken bazılarının bıyık altından gülüşleri hâlâ gözümün önünde… çünkü Server Tanilli, aynı zamanda adı “solcu”ya çıkmış hocalardandı.

Ne var ki yaz tatili sonunda yeni dönemin dersleri ilan edildiğinde “uygarlık tarihi”ni görmemiş; bu nedenle dönemin ilk boykotunu “Server Tanilli’yi de Akademi hocası olarak görmek istiyoruz” sloganıyla yapmıştık.

Tanilli’nin Şişli’deki öğrencilerinden temin ettiğimiz ders notlarını ise aramızda para toplayarak “teksir”le çoğaltmış ve tüm akademi öğrencilerine şuna benzer bir üst yazıyla dağıtmıştık:

“Bu notlarda geçmişten günümüze emeğin ve yaratıcılığın tarih içindeki macerasını okuyacaksınız. Aydınlanmanın ve sanatın beşiği olmakla övünen akademide öğrencilerin bu bilgilerden yoksun bırakılması, çağdaş ve özgür düşünce adına kabul edilemez. Akademi yönetimi talebimizi kabul edinceye kadar demokratik direnişimizi sürdüreceğiz.”

Bu boykot, dönemin üniversite gündeminde “ek ders konması için” yapılan belki de yegâne öğrenci direnişi olarak yüksek öğrenim tarihimize geçti mi bilemiyorum… Ancak 90’lı yıllarda aynı ders notları Tanilli’nin en çok satan kitaplarından birine dönüştü. Böylece sadece bizler değil, yüz binler, belki de milyonlar, bugünlerde pek moda olan deyişle, “tarihle yüzleşme”nin en gerçekçi ve bilimsellikten ödün verilmeyen yöntemini öğrenmiş oldu.

Hocamızın vefatını dün öğleden sonra duyduğumdan beri şunu da düşünüyorum: “Acaba ülkemizdeki bütün üniversiteler, Tanilli’nin, Uygarlık Tarihi kitabını temel ders kitabı olarak ilan edemezler mi? Türkiye’nin ve dünyanın bugünü ile gelecek üzerine kestirimleri, Cumhuriyetimizin yetiştirdiği en bilge hocalardan birinin düşünceleriyle öğretemezler mi?”

Tabii bunu yapabilmek için, “öncelikle akademisyenler”imizin ‘Uygarlık Tarihi’ni “derinlemesi”ne okuyarak öğrenmeleri gerekiyor…

Işıklar içinde uyu sevgili hocam; iyi ki vardın ve hep var olacaksın..