1939’da, Hasan Âli Yücel’in bakanlığı döneminde başlayıp bugüne dek 19 kez toplanan büyük eğitim kurullarının (şûralarının) 20’ncisi, 1-3 Aralık 2021 günlerinde Ankara’da yapılacak. Bu tür geniş ölçekli toplantıların eğitimde izlenecek yolun belirlenmesinde kılavuzluk etme işlevi vardır. Ayrıca eğitimle ilgili büyük kurullar, eğitimin hem gündemdeki sorunlarına hem de genel sorunlarına çözümler arandığı demokratik etkinliklerdir. Ancak bugünkü 20 yıllık iktidar döneminde bundan önce iki kez toplanan büyük kurulların, özellikle sonuncusunun hiç de “demokratik” bir yaklaşımla yapılmadığını, birçok eğitim kuruluşuyla üniversiteden temsilci çağrılmadığını anımsatalım. 1939’dan bu yana ortalama dört yılda bir toplanan büyük eğitim kurullarının sonuncusunun 2014’te yapıldığını, yani MEB’in yedi yıldır büyük kurulu toplamadığını da belirtelim. 

ACI GERÇEK ORTADAYKEN

Ana konusu “Eğitimde Fırsat Eşitliği” olacak 20. Büyük Eğitim Kurulu’nun gündeminde “temel eğitimde fırsat eşitliği”, “mesleki eğitimin iyileştirilmesi” ve “öğretmenlerin mesleki gelişimi”ne de yer verilecek.

Dört gün sürecek oturumlarda, özellikle son 1 yılda gemi azıya almış pahalılıkla birlikte gelir dağılımında artan dengesizliğin, yoksullaşma ve işsizlikteki hızlı artışın yaşandığı bugünkü koşullarda “eğitimde fırsat eşitliği”ne ilişkin nelerin konuşulup tartışılacağı, dolayısıyla MEB yönetimine ne gibi önerilerde bulunulacağını merak etmemek elde değil. Üstelik Covid-19 salgını nedeniyle yüz yüze yapılamayan, sanal ortamda yürütülen eğitim öğretimin olanca çıplaklığıyla açığa çıkardığı “fırsat eşitsizliği”, Türk Eğitim Derneği (TEDMEM) raporuna göre öğrencilerin yüzde 60’ının EBA’ya giriş bile yapamadığı ortadayken...

ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR

Eğitime erişimde yaşanan fırsat eşitsizliği bizde yeni bir olgu değil kuşkusuz. Ama halkın yaşamını büsbütün altüst eden bugünkü sosyoekonomik durum sürerken Ankara Beşevler’deki şûra salonunda “eğitimde fırsat eşitliği” için alınacak kararların MEB’den önce örneğin Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Çalışma Bakanlığı’na, üyeleri arasında Yiğit Bulut’un da bulunduğu Beştepe’deki Ekonomi Politikaları Kurulu’na sunulması gerekecek! Çünkü Türkiye’nin batısıyla doğusu, varsılıyla yoksulu, kadınıyla erkeği, merkeziyle taşrası vb. arasında yaşanan eşitsizliği gidermenin yolu, öncelikle bu kurumların onayından geçer. Ardından da MEB, yoksullar, işsizler, asgari ücretliler, okullardaki yurtsuzlar, kısacası emeğiyle yaşamaya çalışan milyonlar lehine çıkacak kararları severek uygular, sanırız.

Eğitimimiz, büyük kurul gündemi için seçilen ana konuda zaman yitirmeden giderilmesi gereken derin sorunlarla boğuşuyor. Şu örneklerdeki gibi: Doğu kentlerimizde, çoğunluğu kız olmak üzere öğrenciler ortaokuldan sonra eğitimden koptu. Okulöncesi eğitim çağındaki 3-5 yaş grubu çocukların Batı Marmara’da yüzde 51 olan okullaşma oranı, Doğu Anadolu’da yüzde 37’lerdedir. MEB’in kendi verilerine göre 2019-2020 eğitim öğretim yılında ilköğretimde net okullaşma oranının en düşük olduğu bölge, yüzde 95’le Doğu Karadeniz’dir. Eğitime erişimde bölgeler arasındaki makas, ortaöğretim aşamasında daha da açıldı. Marmara’da yaklaşık yüzde 90 olan ortaöğretim okullaşma oranı Kuzeydoğu Anadolu’yla Güneydoğu Anadolu’da yüzde 70’lerde dolaşıyor. 

MERAK EDİLİYOR

Anayasanın 42. maddesinde yazılı duran “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz” yargısına karşın ilköğretim çağında olup okula kavuşamayan toplam çocuk sayısının yaklaşık 700 bin dolayında olduğu, 2012’de çıkarılan bir KHK ile bugün 1.5 milyon çocuğun örgün eğitimden uzaklaştırılıp “açıköğretim” maskesiyle sokağa, kayıt dışı iş alanlarına bırakıldığı bilinmektedir. 18 öğrencisi bulunan sınıflarla 45 öğrencili sınıfların, makam araçlarıyla okulun kapısına bırakılan çocuklarla okul için karda kışta üç dört km yol yürüyen çocukların aynı sınavlarda yarıştırıldığını da örneklere ekleyelim. 

MEB’in 20. Büyük Eğitim Kurulu, tam anlamıyla bir “sistem” sorunu olan “eğitimde fırsat eşitliği” konusunda katılımcılara neler konuşturur, ne gibi “halkçı” kararlar alır, MEB onları nasıl uygular? İlginç buluşmayı ve sonuçları ilgiyle izleyeceğiz. 

NAZIM MUTLU

EMEKLİ ÖĞRETMEN