Güvenli hayvansal gıda; sağlıklı, ilaç kalıntısız ve stresten uzak hayvandan, hayvan refah ve gıda güvenlik standartları sağlanmış mezbahada, veteriner hekim denetiminden geçirilerek elde edilir.  Patojenler, hayvanlardan doğrudan temas yoluyla veya gıdalarla geçerler. Hayvanlarda mezbahalarda et muayenesi, kesimden önce canlı hayvan muayenesi ve kesimden sonra karkas ve sakatat muayenesi şeklinde iki aşamada gerçekleştirilir. 

Üretilen işlenmemiş çiğ et, süt, yumurta, ayrıca kıyma, et parçalama, paketleme, pastörize etme gibi işlemlerde, tüketime hazır hale getirmede, her aşamada veteriner hekimlerin görevleri vardır. Gıda güvenliği, hayvan yemlerinin kalitesini ve sağlıklılığının kontrolünü kapsar.  Hayvanın tükettiği yem sonucu, sütünden, yumurtasından ya da kesim sonrası etinden toksik maddelerin, ilaç kalıntılarının tüketiciye geçmesini önlemek, uygulanan ilaçların kayıtlarının tutularak kesimden önce izin verilen sınırın altında ilaç kalıntısına sahip olmasını sağlamak, antimikrobiyal direnç oluşturmayacak dikkat ve özende antibiyotik kullanmak gıda güvenliğinde önemlidir. 

TÜM DÜNYA İÇİN ÖNEMLİ

Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde 1949’da Veteriner Halk Sağlığı birimi kurulmuş, uluslararası pek çok yasal düzenlemede veteriner hekimlere halk sağlığı konusunda sorumluluklar yüklenmiştir. Küreselleşme çağında, sağlıklı ve tehlikesiz gıda sağlamak tüm ülkeler için önemli bir konudur. Avrupa’da, ABD’de, zoonozlar da dahil olmak üzere tüm hayvan hastalıkları ve hayvansal gıda hijyeni ve güvenliği ile ilgili sertifikalandırma veteriner otoritesinin sorumluluğundadır. ABD’de gıda konusunda veteriner hekimler, Tarım Bakanlığı’nın Gıda Güvenliği ve Denetim Servisi tarafından istihdam edilmektedirler. Ayrıca, birçok veteriner hekim, Gıda ve İlaç Dairesinin Veteriner Tıp Merkezi tarafından istihdam edilmektedirler.

BAĞIMSIZ OTORİTE GEREKLİ

Türkiye’de ise Veteriner Halk Sağlığı Dairesi Başkanlığı 1996 yılında Sağlık Bakanlığı bünyesinde fiilen kurulmuş olup, üç yıl sonra kapatılıp daha sonrasındaki yıllarda, bunun yerine Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı kurulmuştur. Oysa “Zoonotik Hastalıklar’’ gıda ile geçen hastalıklar konusunda Veteriner Halk Sağlığı Dairesi kadar kapsayıcı değildir.  Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde de AB normlarında bağımsız bir veteriner otoritesi yoktur. Ülkemizde görülen zoonoz hastalıkların sayısı, veteriner hekimlerin önemini ortaya koymaktadır. 

Ülkemizde 2020’de zoonoz kaynaklı hastalanan ve bildirimi yapılan insan sayısı 14 bin 863’tür. Toplum sağlığındaki önemi yadsınamayacak kadar büyük olan veteriner hekimler, ne yazık ki görevlerini yerine getirmeye çalışırken şiddete uğrayıp darp edilmektedirler. Yozgat’ın Sorgun ilçesinde mezbahane Sorumlusu olarak görev yapan Veteriner Hekim Volkan Lale, halkın sağlıklı gıda tüketebilmesi için işini yaptığı sırada uğradığı bıçaklı saldırı sonucu, 25 Nisan 2022’de şehit edilmiştir. Veteriner hekimler sağlıkta şiddet yasasında kapsam dışı bırakılmışlardır. Hayatları risk altında gıda güvenliğini yerine getirmekte olan veteriner hekimlerin birer sağlık çalışanı olarak değerlendirilip sağlıkta şiddet yasası kapsamı içine alınması için daha ne kadar şiddete maruz kalıp ölmeleri gerekir acaba? 

DR. GÜLAY ERTÜRK

VETERİNER HEKİMLER DERNEĞİ GENEL BAŞKANI