Dağlık Karabağ’ın “sözde” devlet başkanı Arayik Harutyunyan görevinden istifa etti. Bunu yaparken de devlet bakanı (başbakanlığa denk geliyor) Gurgen Nesisyan’ı görevden aldı ve yerine Azerbaycan’la gerçekleşen müzakerelerde görev alan Samvel Şahramanyan’ı atadı. Harutyunyan, 2020’de gerçekleşen savaştan kısa bir süre önce göreve gelen, Nikol Paşinyan’la iyi geçinen ancak Bakû tarafından da 2020 savaşında verdiği sivillere yönelik saldırı emri nedeniyle “terörist” olarak görülen biriydi. “Karabağ Klanı”ndan uzak olan Harutyunyan, bu yönüyle Paşinyan’a da benziyordu. Ne var ki Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’ı kendisine entegre etme yönündeki girişimleri artıkça ve Laçın Koridoru üzerindeki abluka derinleştikçe Harutyunyan ile Paşinyan birbirinden uzaklaştı. 

MÜZAKERELERİN HIZLANMASI

Paşinyan’ın Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğu ve barışın hızla sağlanabilmesi için Karabağlı Ermenilerle Bakû arasındaki müzakerelerin hızlandırılması (tabii ki uluslararası arabuluculuk ve güvenceyle) yönündeki tavrı, Harutyunyan’ı Paşinyan’a mesafe koymaya iterken bölgedeki gıda, ilaç ve enerji krizinin derinleşmesi, onun, halk nezdindeki algısını da tamamen negatife indirgemiştir. Ayrıca, Kasım 2022-Ocak 2023 arasında devlet bakanlığı (başbakanlık) görevini de yürütmüş ve hâlâ Hankendi (Stepanakert)’de yaşayan Ruben Vardanyan’ın Harutyunyan’a yönelik sert muhalefeti de bu istifada etkili olmuştur. 

Vardanyan, geçtiğimiz yıl Rusya’dan Dağlık Karabağ’a gelen ve Rusya vatandaşlığından çıkmasına rağmen Moskova’yla yakın ilişkilere sahip milyarder bir işadamıdır. Hatta, onun Kremlin tarafından bölgede Rusya’nın çıkarlarını savunmak adına yeni ve yıpranmamış bir yüz olarak Karabağ’a gönderildiği yönünde yorumlar da yapılmaktadır. Vardanyan’ın, “Karabağ Klanı” ve özellikle bu grubun liderleri olan Ermenistan eski devlet başkanları Koçaryan ve Sarkisyan ile yakınlığı ve Taşnak’la iyi geçiniyor olması, Harutyunyan’a yönelik muhalefetin içeriğini yansıtması bakımından önemlidir. Yani, Ermenistan’da Paşinyan’a karşı oluşan muhalif konsolidasyonun bir benzeri, Vardanyan’ın liderliği ve söylemleri özelinde Dağlık Karabağ’da oluşmuştur. Bu konsolidasyonun halk nezdindeki etkinliği, bölgenin karşı karşıya olduğu gıda, ilaç ve enerji krizi ile birleştiği noktada Harutyunyan’ın istifasını getirmiştir. 

EN GÜÇLÜ ADAY

Karabağ Ermenilerinin Azerbaycan’la barış konusunda karşıt bir çizgide durması, Paşinyan’ın bölgede güçlü bir taban oluşturmasını engellediği gibi, Harutyunyan’ın, onunla olan siyasal yakınlığı da kendi pozisyonuna zarar vermiştir. Her ne kadar, Harutyunyan’ın istifası öncesi devlet bakanlığı görevine “Karabağ Klanı”ndan olmayan ve Vardanyan’a uzak Şahramanyan atanmış olsa da “sözde” Dağlık Karabağ Meclisi başkanlığına kısa süre önce Taşnak üyesi bir ismin seçilmesi, Karabağ Ermenilerinin çözümsüzlük ve “Karabağ Klanı” yanlısı olup Paşinyan’ın temsil ettiği değişime karşı olduklarını ortaya koymaktadır. Vardanyan’ın, Harutyunyan sonrası, başkanlık koltuğu için en güçlü aday olduğu ve Koçaryan ile Sarkisyan’dan destek alacağı da anlaşılmaktadır. Moskova’nın, Karabağ’da, kendi dilinden anlayan ve Paşinyan’ı dengeleyebilecek bir ismi görmek isteyebileceği de söylenebilir. 

DOÇ. DR. GÖKTÜRK TÜYSÜZOĞLU

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ