Türk dünyasının önemli parçalarından biri, yüzölçümü itibarıyla dünyanın en büyük 9. ülkesi olan Kazakistan, Orta Asya’da stratejik ve jeopolitik açıdan diğer bölge ülkeleri için kilit bir konumdadır. Türkistan’da, yani günümüzde Orta Asya’yı çevreleyen çeperde mevcut olan Türk cumhuriyetleri arasında dünyaya en çok açılan ülkenin Kazakistan olduğu görülmektedir. Dengeli ve çok yönlü bir politika tercih ederken Türk dünyası ile ilişkileri kurumsal aşamaya taşımıştır.

ENERJİ ÜSSÜ

İlk cumhurbaşkanı Nazarba-yev’in 19 Mart 2019 tarihinde görevinden istifa etmesi sonrasında 9 Haziran 2019 tarihinde yapılan oylama sonucu Kasım Cömert Tokayev ülkenin ikinci cumhurbaşkanı seçilmiştir. SSCB döneminden itibaren diplomasi ve yönetim tecrübesine sahip Tokayev, Kazakistan’ın bağımsızlığı sonrası Dışişleri Bakan Yardımcısı, Dışişleri Bakanı, Başbakanlık, Kazakistan Cumhuriy eti Parlamentosu Senato Başkanlığı gibi görevlerde bulunmuş ve Kazakistan’ın başarılı dış politikasında önemli mimarlardan biri olarak öne çıkmıştır. İlk yurtdışı ziyaretini Rusya’ya gerçekleştiren Tokayev, Çin ile ilişkileri de önemsemektedir. Tokayev hem geçmişte Çin’de görev alması hem de iyi derecede Çince bilmesinin verdiği avantajla Şanghay sahasında daha etkili bir politika yürütmektedir.

Cumhurbaşkanı Tokayev tarafından 2020 yılında “2020-2030 Kazakistan Cumhuriyeti Dış Politika Konsepti” kabul edilmiştir. Rusya ve Çin ile devam eden önemli ilişkilere ek olarak Japonya, Pakistan, Hindistan, İran gibi ülkelerle ilişkilerini güçlendirmekle beraber AB ve ABD ile de teması koparmayarak ilişkileri artırmıştır.

TÜRK DÜNYASI

Diğer yandan Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte, Kazakistan zengin kaynaklara sahip olması nedeniyle, enerji ithalatında arayışlara yönelen AB’nin dikkatini daha fazla çekmektedir. Doğrudan Rusya’ya cephe almamasına rağmen Kazakistan Rusya’nın harekâtını tanımamış ve bu bağlamda Tokayev haziran ayında gerçekleşen 25. St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu’nda da Donetsk ve Luhansk’ı tanımayacağının altını çizmiştir. Aynı süreçte Kazakistan’ın toprak bütünlüğüne yönelik aksi girişimler karşısında da sessiz kalınmayacağı ortaya konulmuştur. Bu yönüyle Tokayev döneminde Kazakistan, Hazar merkezli yeni enerji projeleri için merkez üssü olmaya adaydır.

Tokayev, Türk dünyası entegrasyonunda da adımlarını artırmıştır. Türkiye ile ilişkilerin hızlandığı bu dönemde iki ülke arasında askeri anlaşmalar imzalanmıştır. Daha önce yine Kazakistan öncülüğünde başlatılan Orta Asya Devletler Birliği projesini gerçekleştirme çabasındadır. 

Bu kapsamda bölge ülkeleri ile sık sık görüşmüş ve bölgenin diğer güçlü devleti Özbekistan ile 6 Aralık 2021 tarihinde Müttefiklik Anlaşması imzalamıştır. Türkiye ve Azerbaycan ile de son dönemde ilişkileri güçlendiren Tokayev 12 Kasım 2021 tarihinde Türk Devletleri Teşkilatı kurulduğu gün TURANSEZ Ekonomik Bölgesi’nin kurulmasını teklif etmekle beraber Türk cumhuriyetleri arasında ekonomik entegrasyonu geliştirecek Trans Hazar Projesi’nin gerçekleştirilmesi için de çalışmalara başlamıştır. Tokayev bu ay içerisinde Azerbaycan’ı ziyaret edecektir. 

VUSAL HASANZADEH

ARAŞTIRMACI