Günceyi, “Bir kimsenin günü gününe tuttuğu, üzerine tarih attığı, günlük yaşamından kesitler sunduğu notlar” diye tanımlayan Emin Özdemir, “Yazınsal yaratının oluşum ve gelişimiyle ilgili” güncelere Gide’in Kalpazanlar ve Mann’ın Doktor Faustus Üzerine’sini örnek veriyor.

Güncenin ilk temelleri Rönesans’tan sonra, 16. yüzyıl Fransası’nda atılmış. Batı’da Camus, Huxley, Maurois, Baudelaire, Goethe, Böll, Melville, Steinbeck, Swift, Frisch, Saint-Exupery, Maugham, Stendhal, Hugo, Whitmann, Woolf gibi birçok ünlü yazar günce yazmış.

Son dönemde Zweig, Dimitrov Brecht, Max Frisch, Paul Klee, Orwell, Unamuno, Sylvia Plath, Robert Musil’in Günlükler’i yayımlandı.

Che’den Anne Frank’a

Arthur Koestler’in İspanya’da Ölüm Güncesi beni çok etkileyen kitaplardan biri olmuştu. İlk gençliğimde okuduğum Che Guevara’nın Bolivya Günlüğü de siyasal iletisi dışında, insaniliği ve içtenliğiyle yazınsal bir haz yaratmayı başarmıştı. Aynı hazzı, John Reed’in Sovyet Devrimi’ni anlatan Dünyayı Sarsan On Gün adlı yapıtında da duymuştum.

William L. Shirer’in Günü Gününe Nazi İmparatorluğu’nun Sonu adlı yapıtını bir tarihsel, siyasal, yazınsal yapıt olarak algılamıştım. Korkularla, kaygılarla, acılarla dolu olan Anne Frank’ın Günlüğü yıllardır belleğimden silinmeyen ve Nazi vahşetiyle tanıştıran, Nazi kampları gerçekliğini bir daha silinmemek üzere beynime kazıyan bir kitap olmuştu.

Kafka’nın, yapıtlarını anlamaya ipuçları da olan Günlükler’ini de çarpıcılıkları ve trajiklikleri nedeniyle hiç unutamadım.

Ataç’la başlayan

Bizim günce edebiyatımızın ilk örneği Nurullah Ataç’ın Günce’sidir. Vedat Günyol’un Giderayak Yaşarken, Yine de Yaşarken, Yaza Yaza Yaşarken, Uzak Yakın Anılar yapıtları, bir bilgenin, kaleminden süzülen bu güncelerdir. Salâh Birsel, özgün dili ve söz ustalığıyla Kuşları Örtünmek, Hacivat Günlüğü, Yaşlılık Günlüğü, Aynalar Günlüğü, Bay Sessizlik, Nezleli Karga, Yalnızlığın Fırınlanmış Kokusu, Papağanname, Yanlış Parmak adlı günlükleriyle edebiyatımıza tanıklık yaptı.

Oktay Akbal güncelerini Günlerde-Anılarda Görmek: Geçmişin Kuşları, Yeryüzü Korkusu, Yüzyıldır Umutsuzluk adlı kitaplarda topladı.

Muzaffer Buyrukçu çok emek verdi güncelerine: Arkası Yarın, Sıcak İlişkiler, Dillerinde Dünya, Sayılı Günler, Arkadaş Anılarında, Anında Görüntü, Kıbrıs’a Selam, Dünden Bugüne, İlişkiler Arasında Bir Gezinti.

Cemal Süreya’dan Cengiz Gündoğdu’ya

Aziz Nesin Mum Hala, Orhan Kemal Yazmak Doludizgin, Cemal Süreya 999. Gün: Üstü Kalsın, Ece Ayhan Defterler, Yeni Defterler, Aynalı Denemeler, Behzat Ay Çırılçıplak Yüreğimle, Kemal Özer, Tanık Günler, Şiirler Ozanlar, Şiir İçin Yerli Yersiz Notlar, Sinema Düşleri, Sinema, Okunanlar İzlenenler, Tasarılar Taslaklar, Yazı Cehennemi, Kitapların Mutfağında, Sorunlar İlişkiler, Dergi Günleri, Siyaset Günleri,  Dinlence Günleri, Gezi Günleri, Necati Cumalı Yeşil Bir At Sırtında, Şadan Karadeniz Uçan Kaçan Sözcüklerin Ardında, Turgay Gönenç Zamanın Sularında, İlhan Berk Yarı Saklı Günlükler, El Yazılarına Vuruyor Güneş, Mehmet Salihoğlu Günlerde Gelen, Ruşen Hakkı Bir Şafaktan Bir Şafağa, Oğuz Atay Günlük, Burhan Arpad Uçuş Günlüğü, Gezi Günlüğü, Tomris Uyar Gündökümü, Sesler Yüzler ve Sokaklar, Günlerin Tortusu, Yazılı Günler, İsmet Kemal Karadayı Arınmalar, Demir Özlü Berlin Güncesi, Erol Toy Günü Gününe, Cengiz Gündoğdu Yıldız Güncesi, Burhan Günel Günlerden, Mazhar Candan Günceden Eksiltmek, Geceden Kalan, Enis Batur Kesif, Erdal Öz Yarın-Nasıl Bir Gün Olacaksın? 

*Yazarların kendileriyle söyleşmesidir günceler.