Burada yazdım, Bakan Koca Turcovac aşısı için ekim ayında acil kullanım için başvuruda bulunabilirler deyince, ben de Turcovac üzerine minik bir bilimsel bilgi açıklamasından haberdar olan var mı, aşı dünyasını izleyenlerde buna inanan kimseye rastlamadım, Turcovac’ın “sahibi” Özdarendeli’yi de açıklamaya, içimizi rahatlatmaya davet ettim.

Hayret kimse üzerine alınmadı! Sadece iktidar trollerinden hakaret geldi, bu akılsızların aklına, ya şunu bir araştırayım gibi bir soru takılamayacağı için... Adeta aşı yok diyeceğim ve var diyen çıkmayacak, ne biçim yönetim burası?!  

Lütfen, gazeteci arkadaşlar, bir basın açıklaması sırasında Bakan Bey’e sorar mısınız, Turcovac konusunda olumsuz görüşler var, ne diyorsunuz, faz aşamaları konusunda sıfır bilgi paylaşıldı, siz ekim tarihini işaret ediyorsunuz.. diye.. Yoksa hiçbir gazeteci de mi merak etmiyor gerçeği?!

İRAN, YERLİ AŞISINI ÜRETİYOR

Bu yılın mayıs ayından itibaren İran’da yerli aşı COVIran Barekat aşılama programına alındı (Shifa Pharmed Industrial Group). İran’da eşzamanlı olarak Sinopharm, Oxford-AstraZeneca, Sputnik V ve Hindistan’ın Covaxin aşıları kullanıldı, kullanılıyor.

COVIran Barekat inaktif aşı, 3. faz denemesi sürerken, 1. ve 2. fazlardan elde edilen tatmin edici sonuçlar üzerine acil kullanım onayı aldı. Aşılanmış kişilerin yüzde 93’ünden fazlasında nötralize edici antikorlar ürettiği saptanmış. Çin aşıları gibi altı aylık süre sonunda güçlendirici aşı düşünülüyor.

İran’da ayrıca başka aşılar da gelişme aşamasında. İran’da ta 1920’de kurulmuş bir Pastör Enstitüsü var. Küba’da Finlay aşı enstitüsü ile ortaklaşa rekombinant protein aşısı Pasteurcovac geliştirildi (Küba’daki adı Soberana 02). III. faz aşamasında ama acil kullanım aldı. Klinik deneylerde başka inaktive, rekombinant-protein ve en az bir mRNA aşısı, iki adenovirüs-vektör aşısı ve bir kızamık-virüs-vektör aşısı gündemde.. 

ÇOK SAYIDA AŞI ÜRETİYOR

1920’den beri Pastör Enstitüsü’nün varlığı, İran’ı bu aşamaya getirdi. Tüberküloz ve kuduza karşı aşılar üretmiştir. İran’da kızamık, kabakulak ve insan papilloma virüsüne karşı da aşılar geliştirildiğini söylüyor Kayhan Azadmanesh, İran hükümetine de danışman ve Humimmune BioNTech’in sahibi..

COVIran Barekat’ı geliştiren araştırmacılar klinik öncesi sonuçlarının ön baskısını geçen haziranda yayımladı. İran büyük ölçekli üretim sıkıntısını da birkaç ay içinde aşmayı planlıyor.

Bu arada şüphesiz Hindistan da kendi aşılarını üretip uygulamaya koydu.

Bizim de aşılarını kullandığımız Çin’de “Sinopharm şirketi yeni varyantlara karşı mRNA tabanlı koronavirüs aşısı geliştirdiklerini duyurdu.” Çin’de yine Walwax Bioteknoloji’nin de mRNA aşısının test denemelerini yaptığını öğreniyoruz.

BUNLARI NEDEN YAZDIM?

İran’da bilimin gücü çok yüksek. Bizim Özal döneminde terk ettiğimiz bir aşı gelenekleri var. Sadece aşıyı mı terk ettik? Yabancı parayla, borçla yaşamayı seçtik. Şimdi aşıyı yeniden keşfetmeye çalışıyoruz, bu da zor ve ağrılı bir süreç oluyor. Ne sonuç verir bilmiyoruz. Sizinle Sanayi Bakanlığı sitesinden aldığım şu bilgileri özetle paylaşayım:

TÜBİTAK öncülüğünde kurulan Aşı Platformu Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı himayelerinde, TÜBİTAK MAM Gen Mühendisliği ve Biyoteknoloji Enstitüsü’nün koordinasyonunda COVID-19 Türkiye Platformu kuruldu. Platform çatısı altında bağışıklık kazanılmasına yönelik aşı ve tedavi odaklı ilaç geliştirme maksatlı, 49 farklı kurum ve kuruluştan toplam 436 araştırmacının katıldığı 17 proje yürütülmekte.

Sitenin adresinde (www.sanayi.gov.tr/covid-19/asi-ilac-ve-tani-calismalari#asi-calismalari) 2 Eylül’de yenilenmiş, 7 aşı çalışmasıyla ilgili bilgiler paylaşılıyor. 4’ü FAZ I’e geçiş sürecinde, 1’i FAZ-I’e başlayacak, 1’i FAZ-II’yi başlatacak (Selçuk Üni.), 1’i de FAZ-III’ü başlatacak (ODTÜ VLS aşısı).

Diğerleri bu aşamaya bile gelememişler henüz. Bu arada mRNA aşısını geliştirmeye çalışan bir grup da var.

Bu konuda yazmayı sürdüreceğim.

Not: İran’la ilgili bilgileri Nature’ın şu makalesinden aldım: https://doi.org/10.1038/d41586-021-02216-z