Yazının eğitimle ilgisini de siz kurun, her şeyi yazardan beklemeyin!           

Bürokraside Yetki ve Görevler, Kişinin Malı Değildir. Bürokratlar, Bir Gün Oradan İneceklerini ve Hesap Verebileceklerini Unutmamalıdırlar! Bürokrat Sınıfı, Zorunlu Olmadıkça Mal Mülk Sahibi Olmamalı, Gümüş ve Altından Uzak Durmalıdır.

 Şu ana kadar beni etkileyen önemli ustaların ve üstatların önemli noktalarından biri; çoğunun, filozof Platon’un hayranı olmalarıdır. Platon, felsefenin kendisinin altına bir dipnot olduğunun otoritelerce kabul edilmesinin yanı sıra, İslam coğrafyasında da Eflatun ismini alacak kadar kabul görmüştür. İdealar dünyası merkezli, çift dünyalı metafiziğinden, Sokrates’in öğrencisi ve Aristoteles’in hocası olmaya kadar pek çok önemli özelliği vardır Platon’un. Ama Platon’un biz siyaset felsefecileri için ayrı bir önemi ve yeri vardır. Platon, siyasette ve devlet yönetimindeki yozlaşmanın oldukça ileri boyutlarda olduğunu gördüğü için ufak tefek reformların siyaseti ıslah etmeyeceğine; bunun için ayrıntılı bir metafizik sisteme ihtiyaç bulunduğunu düşünmüştür.

İDEAL YÖNETİCİ-YÖNETİLEN TİPİ, TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDE FARKLILIKLAR GÖSTERMEKTEDİR

Ve genel düşünceleri; gençlik, olgunluk ve yaşlılık şeklinde temel farklılıklar gösteren Platon, kimilerince sosyalistlerin, kimilerince de 21. Yüzyıl faşizminin temeli olarak gösterilir. Platon’un siyaset felsefesi görüşleri Devlet, Devlet Adamı ve Yasalar adlı kitaplarındadır. Platon, daha önceden, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çobanlıkla ilgili sözlerinden dolayı yazdığımız “Çobanlık Felsefesi” yazısında da değindiğimiz üzere, çok kullandığı metaforların bazılarıyla çobanlık felsefesine de değinmişti. İdeal yönetici-yönetilen tipi, tarihsel süreç içerisinde farklılıklar göstermektedir. Hatta öyle ki; kimi teorilerde bu ilişki rasyonel kurallara dayanıp, bir yönetim bilimi olarak ele alınmaktadır.

BÜROKRASİDE YETKİ VE GÖREVLER, KİŞİNİN MALI DEĞİLDİR

Devletin görevlerinin artması ve yetkilerinin genişlemesiyle, siyaset literatüründe bürokrasi kavramı ön plana çıkmıştır. Bürokrasiyi en basit tanımıyla “bürokratların yönetimi” diye tanımlayabilmekle beraber, bürokrasinin çeşitli bilim dallarının bakışlarına göre pek çok anlamı vardır. Ama bu işi doruğa ulaştıran Max Weber’dir. Ona göre bürokrasi; “Geniş bir alana yayılmış toplumsal fiil ve hareketlerin, rasyonel ve objektif esaslara uygun olarak düzenlenmesi sürecidir.” Weber’e göre;  büyük boyuttaki çağdaş kapitalist işletmenin kendine has bir bürokrasisi vardır. Bürokrasi; her biri uzmanlaşmış bir işlevi yerine getiren çok sayıda birey arasındaki işbirliğinin sürekli örgütlenmesidir. Yasal ve akılsal otoritelerin en ileri biçimi olan bürokraside, yetki ve görevler kişilerin malı değildir; bir işte görevlendirilen kişi o işin sahibi olmadığı gibi, onu varislerine devredemez ve görevi son bulduğu an onu bırakmak zorundadır. Bu nedenle, bürokratlar, bir gün oradan ineceklerini ve hesap vereceklerini unutmamalıdırlar, eğer devlete değil de iktidarlara hukuk dışı tabiyseler. Bu nedenle de bulundukları yerleri babalarının çiftliğiymiş gibi keyfi yönetmemelidirler.

BÜROKRATLAR, KÖPEKKEN KURT GİBİ DAVRANABİLMEKTEDİRLER

Patrimonyal, hukuki-rasyonel, rasyonel-üretken bürokrasi sınıflamasının yanı sıra Hegelci, Marxist, Weberyen bürokrasi kuramları vardır. James Bruham’ın “Yönetimsel Devrim” şeklindeki çağdaş bürokrasi yaklaşımının yanı sıra, bürokrasiyle ilgili en önemli filozoflardan biri de tabii ki de Platon’dur. Platon, “Devlet” inin 3. kitabında şöyle der: “Bir çoban için en kötü, en tehlikeli şey nedir? Sürüleri korumakta kendine yardımcı olan köpeklerin kötü yetişmiş olması, açlık ya da kötü huyları yüzünden sürüye saldırmaları, köpekken kurt olmaları değil mi?” Platon, yukarıda, çok sonraları ünlü sosyolog Max Weber’in Bürokrasi Kuramı’nda gündeme getireceği sorunlara da bir yanıyla değinmektedir. Platon burada yönetici yardımcılarından yani günümüz bürokratlarından bahsetmektedir. Platon’a göre; bürokrat sınıfı, zorunlu olmadıkça mal mülk sahibi olmamalı, gümüş ve altından uzak durmalıdır.

KURALLARIN OLMADIĞI YERDE KRALLAR OLUŞUR

Platon’a göre; bürokrat sınıfı, devletin mükemmel işlemesinde çok stratejik bir öneme sahiptir. Nitekim Max Weber’den günümüze, bürokraside KRALLAR değil KURALLAR vardır. Kural ve ilkelerin olmadığı yerde de KRALLAR oluşur. Ve bürokratlar o kadar önemlidir ki; dünya tarihindeki siyasetnamelerin bazılarının amacı Krala değil bürokratlara yok göstermektir.

BİR DEVLET BÜROKRATLARI KADARDIR

Tüm bunları niye yazdığımı kısaca özetleyeyim. Bir devletin bürokratları kadar olduğunu düşündüğümüzde; tüm bunları gerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, gerekse de diğer siyasetçilerin devlet yönetiminde dikkate almaları için yazıyorum. Cumhurbaşkanı’nın çobanlıkla ilgili sözlerini kaleme aldığımız “Çobanlık Felsefesi” yazımızda yöneten-yönetilen ilişkilerini uzun uzun kaleme almıştım. Bence; Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Çobanlık Felsefesi”nin çoban yardımcıları ayağı üzerinde de durmalıdır. Platon’dan Max Weber’e, Ahdu Mervan’dan Es-Seâlibi’ye, Yusuf Has Hacib’den Gazali’ye, Zencani’den Maverdi’ye, Tusi’den Narayana’ya, Turtuşi’den Nizamü’l-Mülk’e, Sühreverdi’den Defterdar Sarı Mehmet Paşa’ya, Koçi Bey’den Kınalızâde’ye, Machiavelli’den Keykavus’a, Abdülhamid el-Katib’den Es-Seâlibi’ye, İbnTeymi’den Beydaba’ya düşünürlerin bürokratlarla ilgili söylediklerini dikkate almalıdır.

PARA-LEL ÜST DÜZEY BÜROKRAT NEDİR?

Müsaadeniz olursa 1999 yılında Türkiye’nin ilk siyaset felsefesi kitabını yazmış bir yazar ve sürekli literatüre yeni kavramlar hediye etmeyi seven bir yazar olarak ben de kavramsal çerçevesinin daha da doldurulması koşuluyla yeni bir kavram hediye etmek istiyorum. PARA-lel Üst Düzey Bürokrat… Dünya tarihinde de görüldüğü üzere bazı bürokratlar, yani Platon’un köpekken kurt gibi davranan bürokrat dedikleri… Nitekim Platon’un devletinde çoban, devleti yönetenken; çoban köpekleri yani çoban yardımcıları bürokratlardır. İşte tarihsel süreçte olduğu gibi, bazı bürokratlar Cumhurbaşkanı’nın ve Külliye’nin adını ya da orada çalışanların adını kullanarak, onlarla fotoğraflar paylaşarak sanki yaptıkları her türlü olumsuzluktan yukarıdakilerin haberi varmış gibi,kirli ve özel kurum ilişkilerine, tehdit, şantaj, haksız yükseltme, ihaleye fesat karıştırma, Platon’un dediği gibi köpekken kurt gibi davranma… gibi ilişkilere girerek herkesi kandırdığını, kimseyi kimseye değdirmediğini düşünerek haksız PARAlar kazanabilirler. Ve bunların bir de herkesin gördüğü şirin dünyalarının yanı sıra paralel bir dünyaları vardır, içinde her türlü entrikanın olduğu.

İşte ben, adeta devlet içinde devlet gibi olan –yani paralel devletler oluşturan, keyfi olarak insanları takip ettiren, telefonlarını dinlettiren, makamı kullanarak ihalelere müdahale eden, sadece kendine biat eden personeli bir yerlere getiren, herkesi yalanlar söyleyerek ikna ettiğini sanan ama herkesin de onun zübüklüğünü, çaldığını bilmesine rağmen sustuğu, şantaj yapan, tehdit eden, her dönem iktidara yakın duran, insanların olmayacak yasadışı işlerini yaparak onları kendine bağladığını sanan, özel kurumlarla kirli ilişkilere giren, mafyalaşmış ama er ya da geç kelepçelenerek hukukun karşısında hesap vereceğini bilemeyecek kadar uzun süre bakanlıklarda görev yapan, kaşarlanmış ve kendisi gibi kaşar arkadaşları olan ve tüm bu ilişkilerin sonunda PARA kazanan BÜROKRATA, kendi yeni kavramımla PARA-lel Üst Düzey Bürokrat diyorum.

BİZ SENİN KİM OLDUĞUNU BİLİYORUZ, TÜM TÜRKİYE DE BİLECEK

Ha, bunların hafiften kuyruğuna dokunduğunuzda, kendi çıkarları zedelendiğinde seni döverimle başlayan, internet siteleri üzerinden belden aşağı size vurmaya, haber yaptırmaya, sizinle ilgili olur olmadık iftiraya kadar her türlü yolu denerler. Kendileri bir kötülük yapamadı mı, sizinle ilgili başkaları üzerinden bile soruşturmalar açtırmaya çalışırlar. Ama bilmezler ki; güneş balçıkla sıvanmaz ve her makamın bir sonu vardır ve er ya da geç oralardan inilecek ve tek yol hukuk. Bu nedenle Platon’un köpeklikten kurtluğa geçiş süreci olarak nitelediğimiz “Köpeklikten Kurtluğa PARA-lel Üst Düzey Bürokratlar”a tüm devlet ve siyaset erkânı dikkat etmelidir.

Bu bürokratlar insanlık tarihi boyunca kendilerince tüm bürokrasiyi de bağladıkları için bunları şikâyet de edemezsiniz. Ama olan gariban devlet çalışanlarına olur. Bunların oluşturdukları korku imparatorlukları içinde işlerini kaybetmekten korkarlar. Öyle ki insanları bir gece de ülkenin öbür ucuna sürerler… Hemen kendi deyimleriyle insanların defterini dürerler. Ama bilmezler ki her Bolu Beyi’nin olduğu yerde bir günde bir Köroğlu çıkar ve bozar bu oyunu. Modern Köroğlular tabi ki hukuktur…

Ve hemen haber yollarlar, sizi tehdit edip sindirmek için. Sen, benim kim olduğumu biliyor musun? Seni savcılığa şikâyet edeceğim… İyi de, biz senin kim olduğunu, ne mal olduğunu zaten biliyoruz, amacımız tüm Türkiye’nin de bilmesi deyin onlara. Çünkü bizim, sizler gibi kaybetmekten korktuğumuz küçük burjuva alışkanlıklarımız, yatlarımız, katlarımız, sadece onlarla var olduğumuz makamlarımız yok deyin. Deyin ki; bizim sadece insanlığa, ülkemize ve devletimize ödenecek borcumuz var. Yazının eğitimle ilgisini de siz kurun, her şeyi yazardan beklemeyin. Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…