Dille dünyalar kurulur. Edebiyat dediğimiz şey de budur aslında: Dil ile yeni, bilinmedik bir dünya kurmak.

Dil yalnızca edebiyat için değildir, hayatın her alanında ona gereksiniriz. Evde, işte, okulda, insanlar arasındaki iletişimin temel gerecidir dil. Derdini anlatabilmek, karşındakini anlayabilmek dille olanaklıdır.

İşte şu anda elinizdeki gazete: Haberler, yazılar okuyorsunuz; kimi cümleler sizi etkiliyor, onlar üstüne kafanızda yeni düşünceler uyanıyor. Onları cümlelere dönüştürüp siz de bu okuduklarınız üstüne başkalarıyla konuşacaksınız. Dil size konuşma, yazma, düşünme, tartışma, iletişim olanağı sağlıyor.

Diller ulusların onurudur. Büyük uluslar en çok dillerinin zenginliğiyle övünürler. O dille yaratılmış yapıtlarla gururlanırlar. Yunanistan’ın dünya üzerindeki saygınlığının temelinde yeryüzünün ilk büyük yapıtlarının bu dille verilmiş olması yatar.

***

Dil durağan, donuk bir yapı değil. Hayatın ve dünyanın değişimleri dilleri de etkiliyor. Kimi diller yeni kavramlarla, deyişlerle, gelişip zenginleşirken, yeni gereksinimleri karşılayamayanlar başka dillerin sözcükleriyle boğuluyor, yoksullaşıyorlar.

Ne yazık ki, 1980 sonrası Türk Dil Kurumu’nun kapatılması, Türkçemizin bu yolda büyük yaralar almasına yol açtı. Mağaza isimleri, sokaklardaki tabelalarda Türkçe azınlık dili durumuna düştü. Bir yandan Batı dillerine karşı özenti, öte yandan yeniden hortlayan Osmanlıca düşkünlüğü, dilimizi giderek tanınmaz kılıyor. Genç kuşakların şiir kitaplarında içinde soluk alamayacağınız bir dil karabasanı ile karşılaşıyorsunuz.

Oysa dil, sürekli büyüyen canlı bir varlık gibi emek, işlenmek, gelişmek istiyor. “Türkçe ağzımda annemin sütüdür” diyen Yahya Kemal’den yüz yıl sonra şiir dilinin daha gerilere sürüklenmesini anlayabilmek çok güç. Bu noktada da dilbilimcilere, yazarlara büyük görev düşüyor.

***

Bu görevin bilincindeki günümüz yazarlarının baş sıralarında Emin Özdemir geliyor. Uzun yıllar Türk Dil Kurumu’nda etkin görevler alması yanında yazarlığıyla da dilimizi yüceltenlerden.

Emin Özdemir’in yeni kitabı “Yüzler ve Sözcükler” (Bilgi Yayınevi), dille edebiyatın görkemli bir buluşması. Tıpkı Rilke’nin Genç Bir Şaire Mektuplar’ında şiir sanatının inceliklerinin öğretilmesi gibi, Yüzler ve Sözcükler de genç okura seslenen, onu dil ile edebiyatın kesişme noktalarında dolaştıran bir yapıt. Dil incelikleri, dil beğenisi konularında gezinirken edebiyatın en seçkin metinlerinden yaptığı alıntılar, göndermeler ve açıklamalarla okurlar için çok özel bir buluşma alanı yaratıyor.

Yüzler ve Sözcükler, mektup diliyle yazılmış, okurun dil ve edebiyat beğenisini geliştirmeyi hedefleyen bir denemeler toplamı. Bu niteliği ona aynı zamanda bir “ders kitabı” özelliği de kazandırıyor. Hem öyle yalnızca gençlerin ya da öğrencilerin okuyacakları bir ders kitabı değil, Türkçe konuşan herkesin kendi dil bilincini sınayabileceği bir denek taşı.

Bu yüzden eğitim kurumlarının, eğitmenlerin gündemlerinin baş sıralarında olmalı bu kitap. Her mektup-denemenin ayrı bir ders konusu olarak işlenebileceği de unutulmadan.

“Sözcüklerin içinde kuşlar vardır öter” der Sabahattin Kudret Aksal. Dilin bu zengin ezgilerini duyabilmek için bir yol nitelikli edebiyat ürünleriyse, bir başkası da böylesi kitapların kılavuzluğunda yol almaktır.

Varılacak yer, daha güzel bir dil, daha güzel bir ülke, daha güzel bir hayat olacaktır.

Bir kitapla böyle bir yol açılır mı diye sormayın, deneyip görün.

\n\n