HSYK 1. Daire Başkanı Okur, Ergenekon ve Balyoz’un zulüm olduğunu söyledi

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 1. Daire Başkanı İbrahim Okur, Ergenekon ve Balyoz davalarındaki hukuksuzluklar konusunda bürokrasi içinde çekinmeden konuşan ender isimlerden biri. Haziran 2011 seçimleri sonrasında tutuklu miletvekillerinin salıverilmesi gerektiğini ilk söyleyen isim oydu. Bu davalara bakan özel yetkili mahkeme savcıları ile hâkimlerinin “maça çıkan takım psikolojisi” içinde hareket ettiğini belirttiği, Cumhuriyet’te yayımlanan mülakatı ile aslında
Anayasa Mahkemesi’nin ihlal kararını ilk öngören isim de Okur’du. Anayasa Mahkemesi’nin, Balyoz’da adil yargılama ilkesinin ihlal edildiğini hükme bağlayan kararı ile tahliye edilen tüm sanıklar özgürlüklerine kavuşurken kendilerini yargılayan mahkeme heyetinden hesap sorulmasını istediler. Hem ihlal kararını, hem de sanıkların taleplerinin nasıl karşılanacağına ilişkin sorularımızı İbrahim Okur’a yönelttik. Değerlendirmeleri şöyle:

Yapılan zulümdü
Vicdanen son derece rahatsızım. Gerçekten bu davalarda adaletsizlik yapıldığına inanıyorum. Haksızlık ve zulüm kimden gelirse gelsin haksızlıktır, zulümdür. Sadece Balyoz da değil. Hanefi Avcı, Odatv gibi dosyalar da öyle. Hanefi Avcı bana mektup yazdı. Benim yardım ettiğim iddia edilen örgütün liderleri dışarıda, ben içerideyim diyordu. Cevap verebildik mi? Veremedik. Anayasa Mahkemesi (AYM) karar verene kadar içeride kaldı insanlar. Nedim Şener ve Ahmet Şık basılmamış bir kitaptan ötürü 375 gün tutuklu kaldı.

Mağduriyetin çığlığı
Cezaevinden çıkan komutanların açıklamalarını şöyle okumak lazım: Haksızlığa uğramış, mağdur edilmiş insanların feveranı var. Bir insan bu kadar isyan ediyorsa burada haklılık payı olduğuna inanmak gerek.

Ciddiye alınmadı
Benim en büyük kaygım mesektaşlarımız yönünden. Bu dosyayla ilgili Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) tespit ettiği hususları biz başından beri konuşuyorduk. Mahkeme titizlik göstermedi. Delil tartışması ciddi boyutlarda yapılmadı. Olayla doğrudan ilgisi olan tanıklar dinlenmedi. Türkiye’de bu davayla ilgili yer yerinden oynarken, herkes eleştirirken, pozisyonu itibarıyla konuşmaması gereken bizler bile bu gidişe “doğru değil” derken kimse dinlemedi. Şimdi çıkıp “Biz bunu hiç öngöremedik” demek inandırıcı gelmiyor bana. Kimsenin fark etmediği, sonradan çıkan sır bir olay değil bu. İlk andan itibaren yazıldı çizildi. Gazeteler yazıyor. Eşleri eylem yapıyor. Yol kapatılıyor. Uluslararası raporlar geliyor. Uluslararası basında işleniyor. Bunların kamuoyunu tatmin edecek şekilde araştırılması ve kararda tartışılması gerekirdi. Yargıtay da bunu tam olarak yapamadı.

Hâkimler taraf haline geldi
Daha önce, “Maça başlarken, bu maçı alacağız havasında kafa kafaya veren insanlar gibiydiler” tanımını yapmıştım. Gerçekten o psikoloji etkili oldu. Bu davalarda mahkeme heyetinin olayın içine girdiklerini ve olayın tarafı gibi hissettiklerini düşünüyorum. Olayın tarafı olunca böyle olur. “Bana sırtını döndü haddini bildireyim”, “yukarıdan mikrofon sallandırarak aralarındaki konuşmaları dinleyeyim” derseniz olmaz. Aslında biz rahatsızlığımızı kendilerine hissettirdik de. Hem özel ortamlarda hem de basında zaman zaman çıkan değerlendirmelerimde, pozisyonum itibarıyla söyleyebileceğim en uygun dille bunu söylemeye çalıştım.

Çağlayan’ın dışına çıkardık
Anadolu 4. Ağır Ceza Mahkemesi AYM kararı sonrasında, “Yeniden yargılıyorum ama tutukluluk halini devam ettirilyorum” diyebilirdi. Doğru bir kararla yargılamayı tutuksuz sürdürmeye karar verdi. O mahkeme aslında Balyoz davasının tümüyle kendilerine gelmesine itiraz etmişti. Biz “hayır” dedik. Biraz da davanın ilk bakıldığı adliye (Çağlayan) dışına çıkmasını istedik. Bundan sonra sıfırdan bir yargılama olmayacak. Eksik görülen hususlarla ilgili yargılama yapacak.
 
Vicdanlar tatmin edilmeli 
Madem AYM’nin ihlal kararı var. Biz HSYK olarak ortada mahkeme heyetiyle ilgili disiplin yönünden veya cezai yönden bir kusur olup olmadığını, kasten bir şey yapıp yapmadıklarını araştırmak zorundayız artık. Baştan beri de benim görüşüm o. Şimdi avukatların başvurusu var. Daire reddetmiş. İtiraz aşamasındayız. İtirazlar genel kurula gelecek. 12 kişi inceleme, soruşturma ya da kovuşturma derse teftiş kuruluna gönderilecek, incelemeler yapılacak. Bir haksızlık yapılmışsa bunun soruşturulması vicdan tatmini adına önemli. Bundan sonra da yanlış yapma ihtimali olan hakimler “Bu işin bir müeyyidesi varmış” diye düşünecekler. 

Soruşturmaya izin verilmeli 
Şu anki anayasal düzenleme değişmediği sürece HSYK’den geçecek. İzin verirsek soruşturma açılacak. Kovuşturma izni verilir verilmez, onu bilemiyorum. Ama disiplin yönünden soruşturmaya izin verilmesi gerekir. Anayasa Mahkemesi ihlal var dedi artık. Bunu HSYK’nin görmezden gelmesi mümkün değil. İzin verilirse müfettişler soruşturmayı yapacak. Onun seyrine göre soruşturmacı burada yargılama gerektiren husus da var derse kovuşturma gerekip gerekmediği değerlendirilir.

İhraç kararı çıkar mı?
Disiplin soruşturmasının en ağır sonucu meslekten ihraçtır. İlla da yargılama gerekmiyor. Ama ihraç en ağır karar. Çok somut, açıkça yanlı davrandıklarının, bu dosyalarda delilleri örtbas ettiklerinin ispatı lazım. Bilirkişi raporları nasıl? TÜBİTAK bir rapor veriyor. Siz dışarıdan rapor getiriyorum dediyseniz. Hâkim resmi kurum raporuna itibar ettim derse bundan dolayı ihraç olur mu olmaz mı? Dosyayı görmeden yorum yapamam.
 
Yargılamaya mahkeme karar verir 
Önümüze o rapor gelmeden konuşmak yanlış. Öncelikle izin çıkacak mı? Sadece soruşturma mı? Kovuşturma mı? Kovuşturma izni verirse en yakın ağır ceza mahkemesine gidiyor. Yargılama İstanbul’da yapıldığı için en yakın yer Bakırköy. Olayı değerlendirip iddianame tanzim ederse ve oradaki ağır ceza mahkemesi kabul ederse yargılama yapılabilir. Sadece bizim iznimiz yetmiyor yani. Biz sadece öndeki engeli kaldırıyoruz. 

‘Niye görmedin’ diye soracağız 
Hâkimler taraflı davrandı mı davranmadı mı? Bunu ispatı zor. Önlerine konan bilirkişi raporları var, o raporlarda “teknik olarak mümkün” diyor. “Biz bu raporu yeterli bulduk” diyebilirler. Nitekim kararlarındaki argüman da buydu. Gerçekten ciddi çelişkiler var mı dosyada? AYM niye ihlal gördü? O zaman hâkimlere “Niye siz görmediniz” diye soracağız.

HSYK’DE YAŞANANLAR
HSYK’nin de sorumluluğu var 
Tüm bunlarda HSYK olarak elbette bizim de zamanında, gereken müdahaleyi yapamamaktan dolaylı sorumluluğumuz var. HSYK’nin buradaki en önemli açmazı yargı bağımsızlığı ile layüsellik yani keyfilik arasındaki dengeyi kuramamasıdır. Nereye kadar yargı bağımsızlığı, nereye kadar keyfilik, bunun net olarak ortaya konulması gerekiyor.

Hep 12 oyla rededdildi
HSYK 3. Dairesi’ne sanıklar ve avukatlarınca dava boyunca yapılan şikâyetler 2013 Ocak ayından itibaren HSYK Genel Kurulu’na itiraz yoluyla intikal etmeye başladı. Ben genel kurulda “soruşturma izni verilmeli” diye oy kullananlardanım. Eğer gerçekten arkadaşlar usule uygun işlem yaptılarsa bunu tespit edip kamuoyuna anlatalım. Hataları da varsa o zaman hatalarının karşılığını görsünler. Dosyalar genel kurula geldiğinde henüz ortada 17 Aralık yoktu. O kompozisyon içinde tüm şikâyetlerde 7 ile 11 kişi arasında değişen rakamlarda muhalif kaldık. Ama 12’yi hiç bulamadık. Karşı taraf hep “hâkimin takdir hakkı” diyerek soruşturma açtırmadı.

Soruştursak, böyle olmazdı 
Şimdi AYM kararı sonrası yeni şikâyetler yapılmaya başlandı. Bu da tamamen hukukidir. Çünkü AYM bir eksikliği tespit etti. İnşallah ihlal kararı sonrasında, konuya daha önce “yargılama yetkisi takdir hakkı” diye bakan arkadaşlarımız görüşlerini değiştirir ve bu konunun soruşturulması için izin çıkar. Bunu zamanında yapabilseydik, sonuç her ne olursa olsun, bugün geldiğimiz noktaya gelmezdik.

Hükümetin tavrı etkiliydi 
Tüm bu olan bitenler, bir cemaat aklıyla izah edilebilecek olaylar değil. Ben cemaatin çapı ve gücünün her şeyi yapabilecek kadar büyük olmadığını düşünüyorum. Yol verenler her kimse, bu işin yapılmasını isteyenler her kimse beraber bir şeyler yaptılar. Arkasında çok daha farklı güçler olduğunu düşünüyorum. Bir kısmına iyi niyetle yaptırmış olabilirler. Gerçekten vatan millet aşkıyla yaptığına inanan isimler de olabilir. Yargı süreçleri yürütme ile paylaşıldı mı, paylaşıldı ise nasıl bilgi verildi? Nasıl yönlendirildi? Bu konulara da dikkatle bakmak gerekir. 
17 Aralık öncesi HSYK’nin kompozisyonu, bu konuların soruşturulmasına ve Birinci Daire’de (kendi başkanı olduğu daire) işlem yapılmasına müsait değildi. Hükümetin tavır değiştirmesinin de etkisi var. Bakan ve müsteşarın değişmesi, Birinci Daire’nin üye yapısının değişmesi dengeleri değiştirdi. Bundan bir yıl önce bazı başsavcıları değiştirelim, dediğimizde başaramamıştık.
 
Öz’ün arkasındaki destek
Benim pozisyonum ilk başta neredeysem orada. Ama bu konuda görüşü değişen arkadaşlar var. Başta “sakın ha”diyenler şimdi çok geç kaldığımızı düşünüyorlar. Zekeriya Öz’ün o davadan alınarak başsavcı vekili yapılmasına o dönem itiraz eden arkadaşlarımız, şimdi soruşturmaların yanlış gittiğini söylüyorlar. O dönem hükümetin desteği vardı bu arkadaşlara. Öz’ü oradan alıp başka yere atamak mümkün değildi. Ancak “başsavcı vekili yaparak uzaklaşmasını sağlayalım” dedik. Onun için bile çok ciddi çaba harcadık. Zekeriya Öz’ün özgüveni o kadar yüksekti ki, bana “Benim alınmamı Cumhurbaşkanı mı istedi, yoksa Başbakan mı?” diye sordu. “Ben teklif ettim” deyince de, “Tamam siz teklif etmiş olabilirsiniz ama sizden kim istedi” diye sordu. 

‘Bırak çeksinler’ dendi
Hem Ergenekon hem Balyoz’da bizim gibi itiraz edenlere “Sana ne, bırak çeksinler” denildi. Ben şuna inanıyorum: Hâkimsem, Allah’tan korktuğunu iddia eden bir insansam kimseye haksızlık yapılmaması gerektiğini vurgulamam lazım. Bir haksızlık varsa buna da ses çıkarılması lazım. Kendi çapımda, kendi gücüm yettiği ölçüde yargılama sürecine müdahale etmemeye çalışarak bir şeyler yapmaya çalıştım. Eğitim seminerlerinde yapılan uygulamaları eleştirdim ve bunu yapmayın, dedim. HSYK toplantılarında, genel kurulda söyledim ve o yönde oylar kullandım. Kararnamelerde imkân ölçüsünde müdahalede bulundum. Direnci olduğunu düşündüğüm arkadaşlarla ilgili tasarruflarda bulunmayı hep gündeme getirdim. Bundan dolayı da kendi çevremde ciddi eleştirilere muhatap oldum.