WASHINGTON D.C. - Arizonalı araştırmacı gazeteci Don Bolles 1976 yılında mafya tarafından düzenlenen bir suikasta kurban gitti. Bolles’ın aracına bomba yerleştirilmişti.

Bombanın harap ettiği beyaz otomobil Bolles’in dul eşi tarafından Newseum’a bağışlanmasaydı, 2011 yılının Kasım ayında müzeyi ziyaret eden 12 yaşındaki Türk çocuğunu aynı yöntemle işlenen Uğur Mumcu ve Ahmet Taner Kışlalı cinayetlerine duyarlı kılmak o kadar kolay olmayabilirdi. Hiçbir yazı, anma töreni ve kitap, Washington’daki haber müzesinin dördüncü katında sergilenen, camları paramparça, kaportası çarpılmış ve sürücü koltuğunun önünde yerde delik açılmış olan o beyaz otomobil kadar bellekte iz bırakamazdı.

Bir ucunda Kongre binası olan Pennyslvania Caddesi 555 numaradaki yedi katlı Newseum için ülkenin büyük basın yayın kuruluşları, gazeteci aileleri ve vakıflar “Özgürlük Platformu” adı altında bir araya gelip 450 milyon dolar toplamışlar. Devleti bu işe karıştırmamışlar. Haberin tarihini aktarırken, aynı zamanda da basın özgürlüğünün değerini kuşaktan kuşağa geçirecek olan Amerikalıların gurur duyacakları bir müze çıkmış ortaya.

Ülkeler müzeleriyle de büyük devlet olurlar…

***

“Bırakın halk gerçekleri bilsin. Ülke o zaman güvende olur”… ABD’nin 16’ncı başkanı Abraham Lincoln’un bu cümlesi Newseum’un girişindeki duvarda büyük harflerle yazıyor. Burası, “özgürlüklerin beşiği Amerika” algısını daha da pekiştiriyor.

Araştırmacı gazeteciliğin başladığı yer Amerika. Üstelik ilk araştırmacı gazeteci de Nellie Bly takma adıyla yazan bir kadın. İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi ordusunun uçakları Londra’yı bombalarla döverken ilk canlı radyo yayını yapanlar yine Amerikalılar. 1791’de temel özgürlüklerle birlikte ifade özgürlüğünü dünyada ilk kez anayasalarına koyan da onlar.

Ama 200 yıl da süreci tamamen iyileştirmeye yetmemiş.

Örneğin 1965’te Vietnam savaşı sırasında barış amblemi taşıyan liseliler tutuklanmış. Yüksek Mahkeme ifade özgürlüğü kuralını uygulayana kadar da çocuklar içerde kalmış...

Gazeteciler öldürülmüş…

Özgürlüğün peşini bırakmaya gelmediğini anlayan insanlar, bir araya gelip kurmuşlar bu müzeyi.

Unutmayalım ki bizim de bir basın müzemiz var, desteklenmesi gereken... Oysa medyanın hali, önündeki denizi kirleterek ölmeye yatan kıyı otelinin patronu gibi. Basın kendi kendinin kiralık katili.

***

Amerikalı senatör Daniel Moynihan’dan bir başka unutulmaz söz: “Bir ülkeye gidip, gazetelerin iyi haberlerle dolu olduğunu görürseniz, hapiste iyi adamlar var demektir!..”

Ve son durak müze dükkânına uğrayıp üzerinde “Sesini yükselt” yazan tişörtlerden alıyoruz. O sırada bizimkiler duvardaki bir başka yazıyı daha gösteriyorlar. The Washington Post’un gazeteci patronu söylemiş: “Gazetecilik tarihin ilk kaba- taslağıdır.”

“Eyvah” diye tepki geliyor Dizdar’dan: “Desene 2000’li yılların Türkiye tarihi yanlışlarla dolu olacak!”