Merak duygusuyla ilgili ciddi sorunumuz var. Tarihin bilinen en eski antlaşması Kadeş’in yazılı olduğu tablet burnumuzun dibinde, ama gidip görenimiz pek yok. Mısır ve Anadolu’da yaşayan Hititler arasında MÖ 13’üncü yüzyılda imzalanan antlaşma, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde, daha doğrusu bunun içinde yer alan Eski Şark Eserleri Müzesi’nde duruyor. Arkeoloji Müzesi’nin ziyaretçi sayısı yılda 500 bin kişi civarında. Sen sahip çıkmazsan turist de gitmez ki. Karşılaştırma için, Avrupa başkentlerindeki benzer müzelerin ziyaretçi sayısı 5’er milyon, Berlin Bergama Müzesi’nin yıllık ziyaretçi sayısı bile bunun iki katı.

Nereden mi çıktı Kadeş?

“Suriye kimde kalacak?” sorusuna tarihsel boyutta yanıt verdiği için! Kadeş Antlaşması Suriye’yi Anadolu’ya bırakır, yani Hititlere.

Tarihe bakarsanız, Suriye Anadolu ile birlikte 11’inci yüzyıldan 1918 yılına dek de önce Selçuklu, sonra Osmanlı...

1’inci Dünya Savaşı’nın bitiminde, 1918’de bölgede dışarıdan müdahale ile kurulan ucube düzen epeydir sarsıntıda. Ailelerin arasından tel örgü geçiren yapay çizgiler... Kuzey Suriye, hatta Kuzey Irak Anadolu’nun doğal uzantısı diye bakmayıp yüzlerce yıllık yerleşimlerin, ailelerin arasından tel örgü geçiren yapay çizgiler. 1990 Soğuk Savaş’ın sonu, 2001’in 11 Eylül’ü derken taşlar oynadı. Kuzey Afrika’da deprem, Ortadoğu’da deprem. Çürük yapılar yıkılıyor, ama yerine nasıl bir bina yükselecek? İnşaatçı malzemeden çalmaya hazır, bölgenin deprem yönetmeliğini kim yazmaya hevesli, belli.

Bölgeye bakışımız var, ama açımız pek dar. Buraya neden Ortadoğu denir? Ayrıca kimin doğusudur? Yoksa buranın doğru adı Önasya mı olmalıdır? Ha bir de elbette “Yakındoğu” var! Japonların yakındoğusu olmadığına göre öteden beri Batı’ya endeksli bir algıdır söz konusu olan.

Ve Kadeş Antlaşması ne anlatmaktadır?

***

Suriye’yi hiç anlamadık. Suriye’nin birinci sınıf aydınlarını asan, kurşuna dizdirten Cemal Paşa da anlamamıştı. Suriye’yi doğru anlamak lazım, çölde çekirge yiyenle karıştırmamak için...

Güçlü bir aydın sınıfı olan bir ülke Suriye, ki burası İslam rönesansı için de önemli.

Esad’ın hemen gidici olduğunu sanmak gafletti. Suriye’yi bilmemekti. Kaddafi’nin ülkesi de değildi Suriye, Mısır hiç değildi.

Her gün şehit veren, adı konmamış bir içsavaşın yaşandığı, generalleri Silivri’ye kapatılmış ülkenin Suriye’ye karşı zafer kazanacağı ne malum? Zaten bir de baktık, savaşa en fazla karşı çıkanlar Hocaefendi cephesi. Nedenmiş? Türkiye savaşa girerse askeri vesayet geri gelirmiş de ondan!

Şunu kabul edin beyler, “dünkü vilayetimiz” diye küçümsediğiniz ülke bize yıllarca PKK yüzünden kök söktürttü. 13 bin kilometre öteden üfürülen “Esad yarın devrilir” yalanına kanıp bu oyuna alet oldunuz. Esad tüm Suriye ekonomisi çökmeden bir yere gitmez, bunu da anlamadınız.

Bakış açınızı genişletin beyler. Onun bunun lafına kanmayın. Amerika ile müttefiksek onu da doğru bilgilendirin. Amerika’nın içecek ayranı olsa, bir türlü nüfuz edemediği Afrika kıtasına Türklerle gitmez.

Biraz merak duygusu lütfen.

Sahi ne anlatmaktadır Kadeş Antlaşması? Oradan başlayacaksın...

\n\n