Bir Cumhuriyet Kadını: Semiha Berksoy
Dikmen Gürün
Son Köşe Yazıları

Bir Cumhuriyet Kadını: Semiha Berksoy

02.07.2019 07:30
Güncellenme:
Takip Et:

19 Haziran 2019’da Semiha Berksoy Opera Vakfı’nın 10. yıldönümü tarihi Süreyya Operası’nda kutlandı. Berksoy’un “Müzik ve Sahne Sanatları Bayramı” olarak ilan ettiği bu anlamlı günde on yıldır ülkemizde opera sanatına önemli hizmetleri olan sanatçıların ve kurumların yanı sıra genç yorumcular da ödüllendiriliyor.

Bir Ateş Kuşu
Semiha Berksoy Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın opera sanatçısı. Güçlü sesiyle az rastlanır bir dramatik soprano. Aynı zamanda, ruhuyla, bedeniyle, duygularıyla hayatını tuvallere yansıtan güçlü bir ressam. Aykırı bir kişiliğe sahip, dirençli ve aydınlık bir kadın. Mustafa Kemal Atatürk’ün, İsmet İnönü’nün,Nâzım Hikmet’in iltifatlarına mazhar olduktan sonra yüzleşmek zorunda kaldığı zorluklar ise inanılır gibi değil! Ama, belgelerle konuşuyor ve yüzünü hep aydınlığa dönüyor Semiha Berksoy. “Ben mesleğime âşığım. Gece gündüz mesleğimle meşgulüm” diyerek karşısına çıkan/çıkarılan tüm zorluklarla mücadelesini dile getiriyor. Bir ateş kuşu gibi her seferinde küllerinden yeniden doğuyor…
2004 yılında aramızdan ayrıldı Semiha Berksoy. 2010’da, Berksoy’un doğumunun 100. yılında, Kültür Bakanlığı Yayınları’ndan çıkan “Ateş Kuşu Semiha Berksoy” adlı kitabım şu sözlerle (alıntıyla) başlar: “Sic transit gloria mundi... İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor…” Aramızdaki dostluktan her zaman onur duyduğum Semiha Berksoy, sesiyle, sözüyle, fırçasıyla kendine yaraşır bir geçiş yapıyor dünyayı izleyerek… İzledikleri arasında kızı Zeliha Berksoy ve torunu Oğul Aktuna’nın ayrı bir yeri var.

Semiha Berksoy Müzesi
Atatürk’ün huzurunda ilk Türk operası “Özsoy”da Ayşim rolünü oynamanın gururunu nasıl yaşadığını hep anlatırdı. Bir daha, bir daha, bir daha… ve her seferinde aynı heyecanla. Nasıl heyecanlanmasın ki? Kendi sözleriyle: “Atatürk, Özsoy operası için ‘Bu bir inkilap hareketidir. Ankara’da Özsoy’un temsili milli operamızın başlangıcı sayılmaktadır’ buyurmuşlardır.”
Nice 10 yıllar ve nice güzellikler diliyorum Semiha Berksoy Opera Vakfı’na. Çok yakın bir gelecekte tohumları Opera Vakfı ile birlikte atılmış olan ama ne yazık ki bu tohumların kök salması için gerekli destek verilmeyen, daha da ötesinde, bürokratik engellerle yokuşa sürülen Semiha Berksoy Müzesi’nin bir an önce açılması gerektiğini düşünüyorum. Onun zengin arşivinin, video söyleşilerinin, o büyüleyici yatak odasının ve de tablolarının sergileneceği bir Semiha Berksoy Müzesi İstanbul’a, sanat dünyamıza ayrı bir zenginlik katacaktır. Avangardın ötesinde duran Semiha Berksoy, kendi adını taşıyan bir müzede yaşamak, yaşatılmak zorundadır kanımca.

Sergiler sergiler...
2014 yılı itibarıyla Opera Vakfı ve GALERİST işbirliğiyle İstanbul’da açılan “Halüsinasyon Duvarı” Berksoy’un eserlerinin Türkiye ve dünyada tanıtımı için önemli bir adımdı kuşkusuz. Ve bu olumlu girişimi Odeabank GALERİST sişbirliği ile açılan “Aşk’la Semiha Berksoy” sergisi izledi.
Bilir misiniz ki 1997 yılından başlayarak davet edildiği İstanbul Bienali, Venedik Bienali gibi uluslararası sergilerin ötesinde Semiha Berksoy’u en mutlu eden sanat olaylarından biri de 2000 yılında İKSV Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali aracılığıyla tanıştığı dünyaca ünlü yönetmen Robert Wilson’un onu New York Lincoln Center’da sahneye çıkarmasıdır. 90 yaşında, Wagner’in “Aşk Ölümü” aryasını söylemiştir “Önceki Günler” adlı oyunda. Bir aşk kadınıdır zaten Semiha Berksoy... 2019 Nisanı’nda Louvre Müzesi’ndeki “Ay” sergisine de “Ay Işığında Aşk” tablosuyla yer aldı. “Portreler” onun başka bir sergisi. Geçen yıl Londra’da Regent Park’ta Vigo Galeri’de açılan “Semiha Berksoy Frieze Masters” Sergisi Semiha Berksoy’u Sharjah Bienali’ne kadar götürdü… Ufukta yeni sergiler de var yurtiçinde ve yurtdışında…
Hayatını adeta annesine vakfetmiş olan kıymetli arkadaşım Zeliha Berksoy’la bazen şakalaşıyoruz: “Ateş kuşu Semiha Berksoy yükseklerden uçuyor ve izliyor bu yaşananları bulutların arasından…”  

Yazarın Son Yazıları

Genç bir kadının güçlü vedası...

Yerli ve yabancı, sahnelediği çalışmalarla seyircinin ilgisini ayakta tutan 29. İstanbul Tiyatro Festivali’nin son günlerinde izlediğim oyunlarından biriydi Bovary.

Devamını Oku
25.11.2025
Kasım’da buruk günler…

Dünden bugüne köprülerin altından geçen ve giderek bulanıklaşan sulara rağmen Ata’mız genç, yaşlı hepimizin içinde. Yanında. Yöresinde. Gerisi, “lafı güzaf”.

Devamını Oku
11.11.2025
Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri ve...

Kuşaklar değişiyor, kuşaklar gençleşiyor ve tiyatro adına verilen ödüller genelde bir yandan sanatçıları yeni yaratılar için teşvik ederken öte yandan da dünden bugüne alanlarında başarılı isimlere saygılarını sunuyor.

Devamını Oku
14.10.2025
Ses Tiyatrosu ve Beyoğlu çağrışımları...

Geçtiğimiz günlerde ENKA Sanat sponsorluğunda Porte Film yapımı olarak hayata geçen; yönetmenliğini Selçuk Metin’in, senaristliğini Zeynep Miraç’ın, görüntü yönetmenliğini Emre Okur’un ve müziklerini Cem Öğet’in yaptığı Ferhangi Bir Yaşam belgeselini izledik ENKA Açık Hava Tiyatrosu’nda.

Devamını Oku
30.09.2025
Seçkin bir kalem: Seçkin Selvi

Ödülün benim için önemli olan ikinci anlamı da sosyal yaşamın her alanında var olması gereken eleştirinin, Demokles’in kılıcına hedef olan bir siyasi kimlik kazandığı günümüzde, eleştirinin ve eleştirmenin onurlandırılmasıdır. Onurlandım, gururlandım, çok teşekkür ederim.

Devamını Oku
16.09.2025
Ferhan Şensoy gideli beri...

31 Ağustos 2021: Ferhan Şensoy’un aramızdan ayrıldığı tarih. O gideli beri sıklıkla bugün aramızda olsaydı, ülke olarak içine düştüğümüz bu kaosu acaba nasıl yorumlardı diye düşünürüm.

Devamını Oku
02.09.2025
Robert Wilson: Geriye dönüp bakmak

31 Temmuz 2025’te, dünyanın sayılı tiyatro insanlarından biri olan yönetmen Robert Wilson New York’ta yaratıcı çalışmalarının tohumlarını attığı, genç sanatçılara alan açtığı Water Mill Center’da, evinde vefat etti.

Devamını Oku
05.08.2025
Sevda Şener Hoca’ma saygı ve sevgi ile...

Prof. Dr. Sevda Şener 22 Temmuz 2014 tarihinde, 86 yaşında vefat etti.

Devamını Oku
22.07.2025
Bu nasıl bir ortam?

“Saygı” sözcüğünün içerdiği anlamlar, kapsadığı alanlar yok oluyor sanki birer birer. Başka ne olması beklenir ki zaten böylesi karanlık bir ortamda?

Devamını Oku
08.07.2025
‘Bir Babıâli Zirvesi’

Geçtiğimiz hafta, Beyoğlu’nda artık parmakla gösterilen tarihi binalarından biri olan Metro Han’da, Cumhuriyet gazetesi yazarı Zeynep Oral üstüne yapılmış olan Bir Babıâli Zirvesi belgeselini izledik. Belgeselin fikir babası ve yapımcısı gazeteci Nazım Alpman’ın yanı sıra; Habitat TV ve belgeselin yönetmeni Murat Toy, ekip arkadaşları ve de sevgili Zeynep’le o akıcı röportajı yapan Merve Küçüksarp Babıâli zirvesini bizlerle paylaşan isimler.

Devamını Oku
24.06.2025
Bir Oya Başak geçti dünyamızdan

Oya’nın o kendine özgü güzelim kahkahası çınlıyor kulaklarımda... Sıklıkla aklım Oya’ya kayar ve onun sıcaklığını, direncini düşünürüm. Dünyasına çarpan olumsuzlukları nasıl ötelediğini, insanı adeta eğiten olumlu duruşunu düşünürüm.

Devamını Oku
27.05.2025
Haldun Taner ustamıza selam...

7 Mayıs 1986 Haldun Taner’in 39 yıl önce aramızdan ayrıldığı tarih. Aslında aramızdan ayrılmış sayılmaz. Oyunlarıyla, öyküleriyle, denemeleriyle, eleştirileriyle her zaman yanımızda. Çağdaş tiyatromuzun bir büyük ustası. Sanat ve özgürlük onun çalışmalarının değişmez mottosu. Baskı ve sansür karşıtı, özgürlükten yana duruşuyla dünyamıza boyut katan bir “has insan” eğitmen, yazar, yorumcu...

Devamını Oku
13.05.2025
İnsanlar, mekânlar ve nesneler sahnede

İnsanlar, mekânlar ve nesneler sahnede

Devamını Oku
29.04.2025
Ionesco’nun eseri Tiyatro Oyunevi yapımıyla sahnede: ‘Kel Diva’ üstüne düşünceler

Ionesco’nun eseri Tiyatro Oyunevi yapımıyla sahnede: ‘Kel Diva’ üstüne düşünceler

Devamını Oku
15.04.2025
Olmuyor, olmuyor, olmayacak...

Olmuyor, olmuyor, olmayacak...

Devamını Oku
01.04.2025
‘Bir Kadın Uyanıyor’

‘Bir Kadın Uyanıyor’

Devamını Oku
18.03.2025
Hasan Âli Yücel’e saygıyla...

Hasan Âli Yücel’e saygıyla...

Devamını Oku
04.03.2025
Ümit Denizer’e geç kalmış bir veda...

Ümit Denizer’e geç kalmış bir veda...

Devamını Oku
18.02.2025
Yeni bir yıla girerken

Yeni bir yıla girerken

Devamını Oku
24.12.2024
Haldun Dormen 70. sanat yılı

Haldun Dormen 70. sanat yılı

Devamını Oku
10.12.2024
Bir kaynak kitap: Cumhuriyetin 100. Yılında Tiyatromuz

Bir kaynak kitap: Cumhuriyetin 100. Yılında Tiyatromuz

Devamını Oku
26.11.2024
Geyvan McMillen’e sevgiyle...

Geyvan McMillen’e sevgiyle...

Devamını Oku
12.11.2024
Cumhuriyetin yüzü

Cumhuriyetin yüzü

Devamını Oku
29.10.2024
Tiyatro müzeleri buluşuyor...

Tiyatro müzeleri buluşuyor...

Devamını Oku
16.10.2024
Suna Keskin: Tiyatroya adanmış bir yaşam

Suna Keskin: Tiyatroya adanmış bir yaşam

Devamını Oku
15.10.2024
Eğitimin amacı nedir?

Eğitimin amacı nedir?

Devamını Oku
17.09.2024
‘Hatırlayamadıklarımız’

‘Hatırlayamadıklarımız’

Devamını Oku
03.09.2024
Bir kez daha ‘Merhaba’ Genco Erkal...

Bir kez daha ‘Merhaba’ Genco Erkal...

Devamını Oku
06.08.2024
ENKA Sanat’ta ‘Geçen Gün’

ENKA Sanat’ta ‘Geçen Gün’

Devamını Oku
23.07.2024
Gerçeklerle yüzleşmek: ‘Sivas ‘93’

Gerçeklerle yüzleşmek: ‘Sivas ‘93’

Devamını Oku
09.07.2024
Neler oluyor bize?

Neler oluyor bize?

Devamını Oku
11.06.2024
Eğitimin özüdür aydınlık kafalar...

Eğitimin özüdür aydınlık kafalar...

Devamını Oku
14.05.2024
‘İnsan biriktirmek...’

‘İnsan biriktirmek...’

Devamını Oku
30.04.2024
Kopenhag: Bellek, belirsizlik ve sorgulamalar

Kopenhag: Bellek, belirsizlik ve sorgulamalar

Devamını Oku
23.01.2024
Ayla Algan’ın ardından...

Ayla Algan’ın ardından...

Devamını Oku
09.01.2024
Söz ve müzikle ÖZGÜRLÜK

Söz ve müzikle ÖZGÜRLÜK

Devamını Oku
26.12.2023
Mekâna özgü bir oyun...

Mekâna özgü bir oyun...

Devamını Oku
12.12.2023
27. İstanbul Tiyatro Festivali’nin ardından! ‘Çocuklar gibi şendik...’

27. İstanbul Tiyatro Festivali’nin ardından! ‘Çocuklar gibi şendik...’

Devamını Oku
28.11.2023
Hakikati aramak...

Hakikati aramak...

Devamını Oku
14.11.2023
100 yıl kutlamalarının ardından...

100 yıl kutlamalarının ardından...

Devamını Oku
31.10.2023