Hrant Dink cinayetinin tetikçisi Ogün Samast’ın mahkûmiyet haberini veren salı günkü Milliyet gazetesi sürmanşetten şöyle bir başlık atmıştı:

“Bu ülke seni affetmeyecek”

Başlık yıllar önce, Ağca’nın Papa’yı vurmasının ertesinde basınımızda atılan manşetleri getirdi aklıma. Çok iyi anımsıyorum, bir tanesi şöyleydi:

- Bunu yapan Türk olamaz

Oysa onu yapan halis muhlis Türk idi; cinayette o zamanki Türkiye koşullarının dahli vardı. Ağca, İpekçi cinayetinde de, Papa suikastında da yalnız değildi. Nitekim aradan yıllar geçtikten sonra, Ağca bir “hesap yanlışı!” neticesinde vaktinden önce serbest bırakıldığında, yandaşları sokaklarda slogan attılar:

- Türkiye seninle gurur duyuyor.

Evet, Ağca ile gurur duyan bir Türkiye o zaman da vardı, 12 Eylül öncesinde de... Ve ben o Türkiye ile hiç mi hiç gurur duymuyordum.

Bütün bu gerçeklerin ışığında Samast olayına baktığımızda, Milliyet’in manşetinin gerçeği yansıttığını söylemenin güç olduğunu sanıyorum.

Aynı gün yayımlanan Vatan’ın manşeti daha gerçekçi göründü bana.

Orada Hrant’ın kardeşi Hosrof Dink’in şu çığlığı başlığa çıkarılmıştı:

- Arkasında kim var, onu bulun!

Dink cinayetinin arkasındakileri bulmak, bulunmasını istemek kadar kolay değil.

Gerçi başta Erhan Tuncel ve Yasin Hayal olmak üzere 18 sanık hakkında dava sürüyor ama, aslında, bu cinayeti önlemeleri mümkünken önlemeyen yetkililer başta olmak üzere, Hrant’ı suçlama, kin ve nefretin hedefi haline getirenlerin hepsi bu cinayetin derece derece sanıkları. Devletin ve polis örgütünün bu konudaki ihmallerini tüyler ürpertici bir açıklıkla kaleme alan Nedim Şener ise şu anda içeride.

Hrant Dink cinayetinin ardında kimlerin olduğunu yazan bir yazarın hapse atılması karşısında sessiz kalan bir toplum mu ön ayak olacak cinayetin ardında kimlerin bulunduğunun ortaya çıkarılmasına?

Nedim Şener’i içeri atanlar mı bu cinayetin arkasında kimlerin olduğunu bulmaya kalkışacaklar?

Türk toplumu Hrant Dink cinayetindeki sorumluluğuyla yüzleşmeye hazır mı?

Hrant’ı, kendisine benzemeyeni ötekileştiren, şovenlikte, bağnazlıkta başı çekmeye ahdetmiş insanlar elbirliğiyle öldürmediler mi?

Hrant Dink aleyhine açılan davaların, o davaları şovenist sirk gösterilerine dönüştürenlerin dahli yok mu cinayette?

Bu olaylara karşı çıkanlar bile kendilerini sorgulamalıdırlar:

- Biz karşı çıkarken yeteri kadar kararlı davrandık mı, Hrant’ı yeterince sahiplendik mi?

***

Korkarım, Hrant Dink davasının karar haberi, dünya basınında Norveçli Anders Behring Breivik’in aynı türden cinayetinin yanında gölgede kalacak? Hosrof, abisinin katlinin ardında kimlerin bulunduğunun ortaya çıkarılmasını talep ederken, Norveç ve dünya basını da Breivik’in katliamını yalnız başına gerçekleştirip gerçekleştirmediğini, Breivik’in normal olup olmadığını soruyordu.

Bireylerin “normal”likleri içinde yaşadıkları toplumla bağlantılı, görece bir şeydir.

Breivik’in içinde yaşadığı dünya Fransa’sıyla, Amerika’sıyla, İngiltere’siyle, Norveç’iyle “normal” midir?

Bu kolektif çılgınlık normalse, Breivik’in davranışına nasıl anormal diyebiliriz.?

Aynı şey, Mehmet Ali Ağca ve Ogün Samast için de geçerlidir.

Onların içinde yaşadıkları Türkiye normal miydi?

Her ikisini de “Türkiye seninle gurur duyuyor” sloganlarıyla karşılayan, insanlarının yüzde 48’inin gayrimüslim komşu istemediği bir Türkiye normal midir?

O Türkiye normalse, onun ürünü olan Ağca ve Samast nasıl anormal sayılabilirler?

Bu durumda tıpkı Ağca ve Samast gibi, Breivik’in de toplumsal bir sonuç olduğu ve hiçbirinin suçlarında yalnız olmadıkları aşikâr değil mi?

Her üç cinayete de baktığımız zaman, hepimizin sorumlu olduğunu görüyoruz.

Toplumların cinayetlere ortak oldukları dönemlerde ölenler kim vurduya gider, katillerin de önemli bir bölümü rahatlıkla sıyırırlar.